Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

to give access

  • 1 admitto

    ad-mitto, mīsi, missum, 3, v. a. (admĭsse sync. for admisisse, Plaut. Mil. 4, 7, 4: admittier arch. for admitti, as Verg. A. 9, 231), orig. to send to; hence with the access. idea of leave, permission (cf.: aditus, accessus), to suffer to come or go to a place, to admit. —Constr. with in and acc. ( in and abl. is rare and doubtful), ad, or dat. (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ad eam non admissa sum,

    Ter. Hec. 2, 1, 41;

    so Eun. 2, 2, 50: quam multis custodibus opus erit, si te semel ad meas capsas admisero,

    Cic. Div. in Caecil. 16:

    in cubiculum,

    id. Phil. 8, 10:

    lucem in thalamos,

    Ov. A. A. 3, 807:

    domum ad se filium,

    Nep. Tim. 1:

    plebem ad campestres exercitationes,

    Suet. Ner. 10:

    aliquem per fenestram,

    Petr. Sat. 79; cf. Ov. A. A. 3, 605:

    admissis intra moenia hostibus,

    Flor. 1, 1.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of those who admitted one on account of some business; and under the emperors, for the purpose of salutation, to allow one admittance or access, to grant an audience (the t. t. for this; v. admissio, admissionalis;

    opp. excludere,

    Cic. Cat. 1, 4, 10; Plin. Pan. 48; cf.

    Schwarz ad h. 1. 47, 3): nec quemquam admisit,

    admitted no one to his presence, Cic. Att. 13, 52:

    domus clari hominis, in quam admittenda hominum cujusque modi multitudo,

    id. Off. 1, 39: Casino salutatum veniebant;

    admissus est nemo,

    id. Phil. 2, 41, 105; Nep. Con. 3; id. Dat. 3; Suet. Aug. 79:

    spectatum admissi,

    Hor. A. P. 5:

    admittier orant,

    Verg. A. 9, 231:

    turpius eicitur quam non admittitur hospes,

    Ov. Tr. 5, 6, 13:

    vetuit ad eum quemquam admitti,

    Nep. Eum. 12; Curt. 4, 1, 25:

    promiscuis salutationibus admittebat et plebem,

    Suet. Aug. 52.—Metaph.:

    ante fores stantem dubitas admittere Famam,

    Mart. 1, 25.—
    2.
    Of a harlot:

    ne quemquam interea alium admittat prorsus quam me ad se virum,

    Plaut. As. 1, 3, 83; Prop. 3, 20, 7.—Also of the breeding of animals, to put the male to the female (cf.:

    admissarius, admissura, admissus),

    Varr. R. R. 3, 9, 22; 3, 10, 3; Plin. 8, 43, 68 al.; cf. id. 10, 63, 83; Just. 1, 10; Col. 6, 37; 7, 2.—Also used of the female of animals, Varr. R. R. 2, 7, and Non. 69, 85.—
    3.
    Admittere aliquem ad consilium, to admit one to counsel or consultation:

    nec ad consilium casus admittitur,

    Cic. Marc. 2, 7:

    horum in numerum nemo admittebatur nisi qui, etc.,

    Nep. Lys. 1 Halm.—Hence:

    admittere aliquem ad honores, ad officium,

    to admit him to, to confer on, Nep. Eum. 1; Suet. Caes. 41; Prop. 2, 34, 16; Sen. Herc. Oet. 335.—
    4.
    Of a horse, to let go or run, to give loose reins to (cf.: remittere, immittere, less emphatic than concitare; usu. in the part. perf.):

    admisso equo in mediam aciem irruere,

    Cic. Fin. 2, 19, 61:

    equites admissis equis ad suos refugerunt,

    Caes. B. C. 2, 34:

    Considius equo admisso ad eum accurrit,

    came at full speed, id. B. G. 1, 22:

    in Postumium equum infestus admisit,

    Liv. 2, 19; so Ov. H. 1, 36; id. M. 6, 237.—Hence of the hair, to let it flow loosely:

    admissae jubae,

    Ov. Am. 2, 16, 50 al. [p. 41]
    II.
    Fig.
    A.
    Of words, entreaties, etc., to permit a thing to come, to give access or grant admittance, to receive:

    pacis mentionem admittere auribus,

    Liv. 34, 49;

    so 30, 3: nihil quod salutare esset, ad aurĭs admittebant,

    id. 25, 21:

    quo facilius aures judicum, quae post dicturi erimus, admittant,

    Quint. 4, 3, 10.—Hence also absol.:

    admittere precationem,

    to hear, to grant, Liv. 31, 5 Gron.; Sil. 4, 698: tunc admitte jocos, give admittance to jesting, i. e. allow it, Mart. 4, 8.—So also:

    aliquid ad animum,

    Liv. 7, 9:

    cogitationem,

    Lact. 6, 13, 8.—
    B.
    Of an act, event, etc., to let it be done, to allow, permit (“fieri pati,” Don. ad Ter. Eun. 4, 6, 23).—With acc. of thing:

    sed tu quod cavere possis stultum admittere est, Ter. l. c.: quod semel admissum coërceri non potest,

    Cic. Fin. 1, 1, 4:

    non admittere litem,

    id. Clu. 116:

    aspicere ecquid jam mare admitteret,

    Plin. Ep. 6, 16, 17:

    non admittere illicita,

    Vulg. 2 Macc. 6, 20.—With subj. clause:

    hosti non admissuro, quo minus aggrederetur,

    Tac. H. 2, 40.—With acc. and inf.:

    non admisit quemquam se sequi,

    Vulg. Marc. 5, 37; so acc. of person alone:

    non admisit eum,

    ib. 5, 19.—Hence, in the language of soothsayers, t. t. of birds which give a favorable omen, = addīco, to be propitious, to favor:

    inpetritum, inauguratum'st, quovis admittunt aves,

    Plaut. As. 2, 1, 11:

    ubi aves non admisissent,

    Liv. 1, 36, 6; id. 4, 18 al. (hence: ADMISSIVAE: aves, in Paul. ex Fest. p. 21. Müll.).—
    C.
    Of an unlawful act, design, etc., to grant admittance to one's self; hence, become guiliy of, to perpetrate, to commit (it thus expresses rather the moral liability incurred freely; while committere designates the overt act, punishable by civil law, Herz. ad Caes. B. G. 3, 9; freq. and class.), often with a reflexive pron., in me, etc. (acc.):

    me hoc delictum admisisse in me, vehementer dolet,

    Ter. Ad. 4, 5, 48:

    ea in te admisisti quae, etc.,

    Cic. Phil. 2, 19, 47:

    tu nihil admittes in te formidine poenae,

    Hor. Ep. 1, 16, 53:

    admittere in se culpam,

    Plaut. Trin. 1, 2, 61; Ter. Phorm. 2, 1, 40:

    scelera, quae in se admiserit,

    Lucil. 27, 5 Müll.:

    quid umquam Habitus in se admisit, ut, etc.,

    Cic. Clu. 60, 167:

    quantum in se facinus,

    Caes. B. G. 3, 9.—And without such reflexive pron.:

    cum multos multa admĭsse acceperim,

    Plaut. Mil. 4, 7, 4:

    quid ego tantum sceleris admisi miser?

    Ter. Heaut. 5, 2, 83; so,

    si Milo admisisset aliquid, quod, etc.,

    Cic. Mil. 23 fin.:

    dedecus,

    id. Verr. 1, 17:

    commissum facinus et admissum dedecus confitebor,

    id. Fam. 3, 10, 7:

    tantum dedecus,

    Caes. B. G. 4, 25:

    si quod facinus,

    id. ib. 6, 12:

    flagitium,

    Cic. Clu. 128:

    fraudem,

    id. Rab. 126:

    maleficium,

    id. Sext. Rosc. 62:

    scelus,

    Nep. Ep. 6:

    facinus miserabile,

    Sall. J. 53, 7:

    pessimum facinus pejore exemplo,

    Liv. 3, 72, 2:

    tantum dedccoris,

    id. 4, 2; so 2, 37; 3, 59 al.

    Lewis & Short latin dictionary > admitto

  • 2 ad-mittō

        ad-mittō mīsī, missus, ere    (admittier, old for admitti, V.), to send to, let go, let loose, let come, admit, give access: te ad meas capsas admisero: domum ad se filium, N.: Iovis arcanis Minos admissus, H. — Esp., to give access, grant an audience, admit, receive: domus in quam admittenda multitudo: admissus est nemo: spectatum admissi, H.: vetuit quemquam ad eum admitti, N.—Alqm ad consilium, to take into conference, consult: neque ad consilium casus admittitur. — In numerum alqm, to enroll among: horum in numerum nemo admittebatur nisi qui, etc., N.—Alqm ad officium, to admit to: nemo ad id officium admittitur, nisi, etc., N.—Of a horse, to let go, give reins: admisso equo inruere: equo admisso accurrit, at full speed, Cs.: per colla admissa volvitur, i. e. over the neck of the galloping steed, O.: admisso passu, with quickened pace, O.: ubi se admiserat unda, had gathered force, O.—Fig., of words or thoughts, to let come, grant admittance, receive: nec... ad animum admittebat (with acc. and inf.), did not entertain the notion, L.: animi nihil auribus (abl.) admittebant, L.: si placidi rationem admittitis, hear calmly, Iu.—Of an act or event, to let be done, allow, permit: sed tu quod cavere possis stultum admittere est, T.: non admittere litem.—Hence, of birds which give a favorable omen, to be propitious, favor: ubi aves non admisissent, L.—Of an unlawful act, to incur the blame of, become guilty of, perpetrate, commit: ea in te admisisti quae, etc.: Tu nihil admittes in te formidine poenae, H.: quantum in se facinus, Cs.: dedecus: flagitium: pessimum facinus peiore exemplo, L.

    Latin-English dictionary > ad-mittō

  • 3 cōpia

        cōpia ae, f    [com-+ops], an abundance, ample supply, plenty: frumenti, Cs.: navium magna, Cs.: bona librorum, H.: nullā ferramentorum copiā, in the scarcity of, Cs.—Resources, wealth, supplies, riches, prosperity: domesticis copiis ornare convivium: (civitas) copiis locupletior: circumfluere omnibus copiis: se eorum copiis alere, Cs.: Fastidiosam desere copiam, H.: inopem me copia fecit, O.: bonam copiam eiurare, i. e. to claim exemption as poor: (milites) mixti copiis et laetitiā, sharing supplies, Ta.: copia narium (i. e. luxus odorum), H.: copia ruris honorum opulenta, H.—Person., the goddess of plenty: beata pleno cornu, H.: dives meo bona Copia cornu est, O.—A multitude, number, plenty, abundance, throng: (principum) in castris, Cs.: virorum fortium: latronum in eā regione, S.: quae sit me circum copia, lustro, V.—A force, army, body of men: eā copiā civitatem oppressurus: ex omni copiā singulos deligere, Cs.— Usu. plur, forces, troops, an army, men: armare quam maximas copias, S.: cum omnibus copiis exire, in a body, Cs.: pedestres, N.: omnibus copiis contendere, with the whole army, Cs.—Fig., fulness, copiousness, multitude, abundance: rerum copia verborum copiam gignit: dicendi copiā valere: ubertas et copia, fulness in expression.—Ability, power, might, opportunity, facilities, means: facere civibus consili sui copiam: qui spectandi faciunt copiam, T.: fandi, V.: societatis coniungendae, S.: Ut sibi eius faciat copiam, give access to, T.: sit tibi copia nostri, power over, O.: facta est copia mundi, the world was open, O.: quibus in otio vivere copia erat, S.: nec te Adfari data copia matri, V.: tecum sine metu ut sit copiast, T.: si copia detur, veniam, O.: dona pro copiā portantes, as each is able, L.: pro rei copiā, S.: ludi additi pro copiā provinciali, L.
    * * *
    plenty, abundance, supply; troops (pl.), supplies; forces; resources; wealth; number/amount/quantity; sum/whole amount; means, opportunity; access, admission copy

    Latin-English dictionary > cōpia

  • 4 potestas

    pŏtestas, ātis ( gen. plur. potestatium, Sen. Ep. 115, 7; Plin. 29, 4, 20, § 67), f. [possum].
    I.
    Lit., in gen., ability, power of doing any thing (class.):

    SI FVRIOSVS EST AGNATORVM GENTILIVMQVE IN EO PECVNIAQVE EIVS POTESTAS ESTO, Fragm. XII. Tabularum: vim tantam in se et potestatem habere tantae astutiae,

    to have such a power of craftiness, to be able to devise such tricks, Ter. Heaut. 4, 3, 32:

    aut potestas defuit aut facultas aut voluntas,

    Cic. Inv. 2, 7, 24:

    habere potestatem vitae necisque in aliquem,

    id. Dom. 29, 77; id. Q. Fr. 1, 1, 3, § 11:

    potestatem alicui deferre beneficiorum tribuendorum,

    id. Balb. 16, 37. — Poet., with inf.:

    potestas occurrere telis... ensem avellere dextrā,

    Stat. Th. 3, 296; Luc. 2, 40.—
    B.
    In phrases.
    1.
    Esse in potestate alicujus, to be in one's power, under one's control, to be subject to (for a description of the relation of potestas under the Roman law, and of the classes of persons to whom it applied, v. Gai. Inst. 1, 49 sqq.):

    mittuntur legati, qui nuntient, ut sit in senatūs populique Romani potestate,

    Cic. Phil. 6, 2, 4:

    esse in dicione ac potestate alicujus,

    id. Quint. 2, 6: habere familiam in potestate, to keep them slaves, not to free them, Liv. 8, 15.—
    2.
    Esse in suā potestate, to be one's own master, Nep. Att. 6, 1; so,

    esse suae potestatis,

    Liv. 31, 45.—
    3.
    Jus potestatemque habere imperandi, Cic. Phil. 11, 12, 30; cf.:

    cum consulis eā de re jus ac potestatem esse dixisset,

    had jurisdiction and authority over it, Liv. 24, 39.—
    4.
    Est mea (tua, etc.) potestas, I have the power, I can, Cic. Att. 2, 5, 1; Ter. Heaut. 4, 3, 42; cf.:

    sed volui meam potestatem esse vel petendi, etc.,

    Cic. Att. 4, 2, 6.—
    II.
    In partic.
    A.
    Political power, dominion, rule, empire, sovereignty (syn.:

    imperium, dicio): Thessaliam in potestatem Thebanorum redigere,

    Nep. Pelop. 5, 1; Liv. 24, 31; so,

    sub potestatem Atheniensium redigere,

    Nep. Milt. 1, 4:

    esse in potestate alicujus,

    Cic. Verr. 2, 2, 54, § 136:

    tenere aliquem in suā potestate ac dicione,

    id. ib. 2, 1, 38, §

    97: venire in arbitrium ac potestatem alicujus,

    id. ib. 2, 1, 57, § 150.—
    B.
    Magisterial power, authority, office, magistracy (syn.:

    magistratus, auctoritas): potestas praetoria,

    Cic. Imp. Pomp. 24, 69:

    qui togatus in re publicā cum potestate imperioque versatus sit,

    id. Phil. 1, 7, 18:

    modo ut bonā ratione emerit, nihil pro potestate, nihil ab invito,

    id. Verr. 2, 4, 5, § 10:

    cum potestate aut legatione in provinciam proficisci,

    id. ib. 2, 4, 5, § 9; id. Clu. 27, 74:

    censores dederunt operam, ut ita potestatem gererent, ut, etc.,

    so to administer the office, id. Verr. 2, 2, 55, § 138; id. Agr. 2, 6, 14.—In plur.:

    imperia, potestates, legationes,

    id. Leg. 3, 3, 9:

    in potestatibus gerendis,

    Auct. Her. 3, 7, 14.—
    b.
    Transf.
    (α).
    A person in office, a public officer, magistrate:

    a magistratu aut ab aliquā potestate legitimā evocatus,

    by some lawful authority, Cic. Tusc. 1, 30, 74:

    mavis Fidenarum esse potestas,

    Juv. 10, 100.—
    (β).
    A ruler, supreme monarch:

    hominum rerumque aeterna potestas,

    i. e. Jupiter, Verg. A. 10, 18:

    nihil est quod credere de se Non possit, cum laudatur dis aequa potestas,

    Juv. 4, 71 (v. context): potestates, = archai, the highest magistrates, Plin. 9, 8, 8, § 26; Suet. Ner. 36; Amm. 31, 12, 5:

    celsae potestates,

    officers of state, id. 14, 1, 10:

    jurisdictionem potestatibus per provincias demandare,

    Suet. Claud. 23.—
    C.
    Esp., legal power, right over or to a thing (class.):

    potestatis verbo plura significantur: in personā magistratuum imperium, in personā liberorum patria potestas, in personā servi dominium: at cum agimus de noxae deditione cum eo, qui servum non defendit, praesentis corporis copiam facultatemque significamus. Ex lege Atiniā in potestatem domini rem furtivam venisse videri, et si ejus vindicandae potestatem habuerit, Sabinus et Cassius aiunt,

    Dig. 50, 16, 215.—
    D.
    Of inanimate things, power, force, efficacy, effect, operation, virtue, value:

    potestates colorum,

    Vitr. 7, 14:

    potestates visque herbarum,

    Verg. A. 12, 396; Plin. 25, 2, 5, § 9:

    pecuniarum,

    value, Dig. 13, 4, 3:

    haec potestatibus praesentibus dijudicanda sunt,

    circumstances, state of things, Gell. 1, 3, 24:

    actionum vis et potestas,

    Dig. 9, 4, 1:

    quaternarius numerus suis partibus complet decadis ipsius potestatem (because the first four integers, taken together, = 10),

    compass, fulness, Mart. Cap. 2, § 106:

    plumbi potestas,

    nature, quality, properties, Lucr. 5, 1242:

    naturalis,

    Vitr. 9, 4.—
    E.
    Of a word, meaning, signification (syn.:

    vis, significatio),

    Gell. 10, 29, 1; Auct. Her. 4, 54, 67; Sen. Ben. 2, 34, 4.—
    F.
    Math. t. t., = dunamis, the square root, Mart. Cap. 2, § 106.—
    III.
    Trop.
    A.
    Power, control, command (class.): dum ex tanto gaudio in potestatem nostram redeamus, recover our self-control, come to ourselves, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    exisse ex potestate dicimus eos, qui effrenati feruntur aut libidine, aut iracundiā,

    to have lost the control of their reason, to be out of their minds, Cic. Tusc. 3, 5, 11; cf.:

    qui exisse ex potestate dicuntur, idcirco dicuntur, quia non sunt in potestate mentis, cui regnum totius animi a natura tributum est,

    id. ib. 3, 5, 11; cf. also id. ib. 4, 36, 77:

    postquam ad te cum omnium rerum tum etiam tui potestatem di transtulerint,

    Plin. Pan. 56, 3.—
    B.
    Power, ability, possibility, opportunity (class.; cf.:

    copia, facultas): ubi mihi potestas primum evenit,

    Plaut. Cist. 1, 2, 18:

    liberius vivendi,

    Ter. And. 1, 1, 25:

    ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae,

    Cic. Fam. 10, 13, 1: quoties mihi certorum hominum potestas erit (al. facultas), whenever I find men on whom I can rely, id. ib. 1, 7, 1: facere potestatem, to give opportunity, leave, permission:

    si quid de his rebus dicere vellet, feci potestatem,

    id. Cat. 3, 5, 11:

    quae potestas si mihi saepius fiet, utar,

    shall present itself, id. Phil. 1, 15, 38:

    alicui potestatem optionemque facere, ut, etc.,

    id. Div. in Caecil. 14, 45:

    facio tibi interpellandi potestatem,

    id. Rosc. Am. 27, 73:

    ego instare, omnium mihi tabularum et litterarum fieri potestatem oportere,

    must be allowed the use of, id. Verr. 2, 4, 66, § 149: potestatem sui facere, to allow others to see or have access to one, to give an opportunity of conversing with one:

    cum neque praetores diebus aliquot adiri possent vel potestatem sui facerent,

    allowed themselves to be spoken to, id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15:

    facere omnibus conveniendi sui potestatem,

    to admit to an audience, id. Phil. 8, 10, 31:

    qui potestatem sui non habuissent,

    who had not been able to speak with him, Suet. Tib. 34:

    potestatem sui facere,

    to give an opportunity of fighting with one, Caes. B. G. 1, 40; Nep. Ages. 3, 3.— Poet., with inf.:

    non fugis hinc praeceps, dum praecipitare potestas,

    Verg. A. 4, 565:

    nunc flere potestas est,

    Luc. 2, 40:

    soli cui tanta potestas meis occurrere telis,

    Stat. Th. 3, 296.—
    IV.
    In eccl. Lat.:

    potestates,

    angels, angelic powers, authorities in the spiritual world, Vulg. Ephes. 6, 12; id. 1 Pet. 3, 22; sing., id. 1 Cor. 15, 24.—
    V.
    Personified, a daughter of Pallas and Styx, Hyg. Fab. prooem.

    Lewis & Short latin dictionary > potestas

  • 5 adsigno

    assigno ( ads-, B. and K., Halm, Weissenb., Jahn, K. and H.), āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., to mark out or appoint to one, to assign; hence also, to distribute, allot, give by assigning, as t. t. of the division of public lands to the colonists (cf. assignatio;

    syn.: ascribo, attribuo): uti agrum eis militibus, legioni Martiae et legioni quartae ita darent, adsignarent, ut quibus militibus amplissime dati, adsignati essent,

    Cic. Phil. 5, 19 fin.; so id. ib. 2, 17, 43; id. Agr. 3, 3, 12:

    qui (triumviri) ad agrum venerant adsignandum,

    Liv. 21, 25; 26, 21; Sic. Fl. p. 18 Goes.—
    B.
    Transf., to assign something to some one, to confer upon:

    mihi ex agro tuo tantum adsignes, quantum corpore meo occupari potest,

    Cic. Att. 3, 19, 3: munus humanum adsignatum a deo, id. Rep. 6, 15 fin.:

    apparitores a praetore adsignati,

    id. Verr. 2, 3, 25:

    ordines,

    id. Pis. 36, 88:

    quem cuique ordinem adsignari e re publicā esset, eum adsignare,

    Liv. 42, 33:

    equum publicum,

    id. 39, 19; so id. 5, 7:

    equiti certus numerus aeris est adsignatus,

    id. ib.: aspera bella componunt, agros adsignant, oppida condunt, to assign dwellingplaces to those roaming about (with ref. to I. A.), * Hor. Ep. 2, 1, 8:

    natura avibus caelum adsignavit,

    appointed, allotted, Plin. 10, 50, 72, § 141:

    de adsignandis libertis,

    Dig. 38, 4. 1 sq.: adsignavit eam vivam, parestêsen, he presented her, Vulg. Act. 9, 41 al.—
    C.
    Trop., to ascribe, attribute, impute to one as a crime, or to reckon as a service (in the last sense not before the Aug. period; in Cic. only in the first signification).
    a.
    In mal. part.:

    nec vero id homini tum quisquam, sed tempori adsignandum putavit,

    Cic. Rab. Post. 10, 27:

    haec si minus apta videntur huic sermoni, Attico adsigna, qui etc.,

    id. Brut. 19, 74:

    ne hoc improbitati et sceleri meo potius quam imprudentiae miseriaeque adsignes,

    id. ad Q. Fr. 1, 4; so id. Fam. 6, 7, 3; id. Att. 6, 1, 11; 10, 4, 6; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2:

    petit, ne unius amentiam civitati adsignarent,

    Liv. 35, 31 ' permixtum vehiculis agmen ac pleraque fortuita fraudi suae adsignantes, Tac. H. 2, 60; Nigid. ap. Gell. 4, 9, 2; and without dat.: me culpam fortunae adsignare, calamitatem crimini dare;

    me amissionem classis obicere, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 50 Zumpt.—
    b.
    In bon. part.: nos omnia, quae prospera tibi evenere, tuo consilio adsignare;

    adversa casibus incertis belli et fortunae delegare,

    Liv. 28, 42, 7:

    Cypri devictae nulli adsignanda gloria est,

    Vell. 2, 38:

    sua fortia facta gloriae principis,

    Tac. G. 14:

    hoc sibi gloriae,

    Gell. 9, 9 fin.:

    si haec infinitas naturae omnium artifici possit adsignari,

    Plin. 2, 1, 1, § 3:

    inventionem ejus (molyos) Mercurio adsignat,

    id. 25, 4, 8, § 26 al. —
    II.
    Esp.
    A.
    With the access. idea of object, design, to commit, consign, give over a thing to one to keep or take care of (rare, mostly post - Aug.):

    quibus deportanda Romam Regina Juno adsignata erat,

    Liv. 5, 22 ' Eumenem adsignari custodibus praecepit, Just. 14, 4 fin.; Dig. 18, 1, 62; 4, 9, 1.— Trop.:

    bonos juvenes adsignare famae,

    Plin. Ep. 6, 23, 2; so Sen. Ep. 110.—
    B.
    To make a mark upon something, to seal it (post-Aug.):

    adsigna, Marce, tabellas,

    Pers. 5, 81:

    subscribente et adsignante domino,

    Dig. 45, 1, 126; 26, 8, 20: cum adsignavero iis fructum hunc, shall have sealed and sent, Vulg. Rom. 15, 28.— Trop.:

    verbum in clausulā positum adsignatur auditori et infigitur,

    is impressed upon, Quint. 9, 4, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > adsigno

  • 6 assigno

    assigno ( ads-, B. and K., Halm, Weissenb., Jahn, K. and H.), āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    In gen.
    A.
    Lit., to mark out or appoint to one, to assign; hence also, to distribute, allot, give by assigning, as t. t. of the division of public lands to the colonists (cf. assignatio;

    syn.: ascribo, attribuo): uti agrum eis militibus, legioni Martiae et legioni quartae ita darent, adsignarent, ut quibus militibus amplissime dati, adsignati essent,

    Cic. Phil. 5, 19 fin.; so id. ib. 2, 17, 43; id. Agr. 3, 3, 12:

    qui (triumviri) ad agrum venerant adsignandum,

    Liv. 21, 25; 26, 21; Sic. Fl. p. 18 Goes.—
    B.
    Transf., to assign something to some one, to confer upon:

    mihi ex agro tuo tantum adsignes, quantum corpore meo occupari potest,

    Cic. Att. 3, 19, 3: munus humanum adsignatum a deo, id. Rep. 6, 15 fin.:

    apparitores a praetore adsignati,

    id. Verr. 2, 3, 25:

    ordines,

    id. Pis. 36, 88:

    quem cuique ordinem adsignari e re publicā esset, eum adsignare,

    Liv. 42, 33:

    equum publicum,

    id. 39, 19; so id. 5, 7:

    equiti certus numerus aeris est adsignatus,

    id. ib.: aspera bella componunt, agros adsignant, oppida condunt, to assign dwellingplaces to those roaming about (with ref. to I. A.), * Hor. Ep. 2, 1, 8:

    natura avibus caelum adsignavit,

    appointed, allotted, Plin. 10, 50, 72, § 141:

    de adsignandis libertis,

    Dig. 38, 4. 1 sq.: adsignavit eam vivam, parestêsen, he presented her, Vulg. Act. 9, 41 al.—
    C.
    Trop., to ascribe, attribute, impute to one as a crime, or to reckon as a service (in the last sense not before the Aug. period; in Cic. only in the first signification).
    a.
    In mal. part.:

    nec vero id homini tum quisquam, sed tempori adsignandum putavit,

    Cic. Rab. Post. 10, 27:

    haec si minus apta videntur huic sermoni, Attico adsigna, qui etc.,

    id. Brut. 19, 74:

    ne hoc improbitati et sceleri meo potius quam imprudentiae miseriaeque adsignes,

    id. ad Q. Fr. 1, 4; so id. Fam. 6, 7, 3; id. Att. 6, 1, 11; 10, 4, 6; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2:

    petit, ne unius amentiam civitati adsignarent,

    Liv. 35, 31 ' permixtum vehiculis agmen ac pleraque fortuita fraudi suae adsignantes, Tac. H. 2, 60; Nigid. ap. Gell. 4, 9, 2; and without dat.: me culpam fortunae adsignare, calamitatem crimini dare;

    me amissionem classis obicere, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 50 Zumpt.—
    b.
    In bon. part.: nos omnia, quae prospera tibi evenere, tuo consilio adsignare;

    adversa casibus incertis belli et fortunae delegare,

    Liv. 28, 42, 7:

    Cypri devictae nulli adsignanda gloria est,

    Vell. 2, 38:

    sua fortia facta gloriae principis,

    Tac. G. 14:

    hoc sibi gloriae,

    Gell. 9, 9 fin.:

    si haec infinitas naturae omnium artifici possit adsignari,

    Plin. 2, 1, 1, § 3:

    inventionem ejus (molyos) Mercurio adsignat,

    id. 25, 4, 8, § 26 al. —
    II.
    Esp.
    A.
    With the access. idea of object, design, to commit, consign, give over a thing to one to keep or take care of (rare, mostly post - Aug.):

    quibus deportanda Romam Regina Juno adsignata erat,

    Liv. 5, 22 ' Eumenem adsignari custodibus praecepit, Just. 14, 4 fin.; Dig. 18, 1, 62; 4, 9, 1.— Trop.:

    bonos juvenes adsignare famae,

    Plin. Ep. 6, 23, 2; so Sen. Ep. 110.—
    B.
    To make a mark upon something, to seal it (post-Aug.):

    adsigna, Marce, tabellas,

    Pers. 5, 81:

    subscribente et adsignante domino,

    Dig. 45, 1, 126; 26, 8, 20: cum adsignavero iis fructum hunc, shall have sealed and sent, Vulg. Rom. 15, 28.— Trop.:

    verbum in clausulā positum adsignatur auditori et infigitur,

    is impressed upon, Quint. 9, 4, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > assigno

  • 7 auxilior

    auxĭlĭor, ātus, 1, v. dep. [auxilium], to give help or aid, to help, aid, assist, succor (syn.: juvo, adjuvo, opitulor, subvenio, succurro).
    I.
    In gen. (class. but rare; in Cic. perh. only once in his Epistt.), constr. with dat.:

    alicui,

    Plaut. Trin. 2, 2, 102:

    nonne id flagitiumst te aliis consilium dare, tibi non potis esse auxiliarier?

    Ter. Heaut. 5, 1, 50; Cic. Fam. 5, 4; Caes. B. G. 7, 50 fin.; 4, 29; Sall. J. 24, 3; Plin. 10, 8, 9, § 22; Vulg. 4 Reg. 14, 26; ib. Psa. 88, 44; ib. Heb. 2, 18: nihil Numantinis vires corporis auxiliatae sunt, Auct. ad Her. 4, 27.—
    II.
    Esp., of the aid of a physician, to aid, to relieve, heal, cure; constr. with dat. or contra:

    Nec (medicina) formidatis auxiliatur aquis,

    Ov. P. 1, 3, 24:

    ferulam quibusdam morbis auxiliari dicunt medici,

    Plin. 13, 22, 43, § 125:

    phalangites auxiliantur contra scorpionum ictus,

    id. 27, 12, 98, § 124.
    a.
    Act. access. form auxĭlĭo, āre, to give aid, etc.: alicui, Gracch. ap. Diom. p. 395 P.; cf. Prisc. p. 797 P.—
    b.
    Auxilior in pass. signif.:

    a me auxiliatus, Lucil. ap. Prisc. pp. 791 and 927 P.: consonantes sunt in quibus (vox) ab imis auxiliata egrediatur ad aures disertā verborum claritate,

    Vitr. 5, 8, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > auxilior

  • 8 fero

    fĕro, tuli, latum, ferre (ante-class. redupl. form in the tempp. perff.:

    tetuli,

    Plaut. Am. 2, 2, 84; 168; id. Men. 4, 2, 25; 66; id. Rud. prol. 68: tetulisti, Att. and Caecil. ap. Non. 178, 17 sq.:

    tetulit,

    Plaut. Most. 2, 2, 40; id. Men. 2, 3, 30; Ter. And. 5, 1, 13:

    tetulerunt,

    Lucr. 6, § 672:

    tetulissem,

    Ter. And. 4, 5, 13:

    tetulisse,

    Plaut. Rud. 4, 1, 2:

    tetulero,

    id. Cist. 3, 19:

    tetulerit,

    id. Poen. 3, 1, 58; id. Rud. 4, 3, 101), v. a. and n. [a wide-spread root; Sanscr. bhar-, carry, bharas, burden; Gr. pherô; Goth. bar, bairo, bear, produce, whence barn, child; Anglo-Saxon beran, whence Engl. bear, birth; cf. Curt. Gr. Etym. p. 300; Fick, Vergl. Wort. p. 135. The perf. forms, tuli, etc., from the root tul-, tol-; Sanscr. tol-jami, lift, weigh; Gr. tlênai, endure, cf. talas, talanton; Lat. tollo, tolerare, (t)latus, etc. Cf. Goth. thulan, Germ. dulden, Geduld; Anglo-Sax. tholian, suffer. Supine latum, i. e. tlatum; cf. supra; v. Curt. Gr. Etym. p. 220; Corss. Ausspr. 2, 73], to bear, carry, bring. (For syn. cf.: gero, porto, bajulo, veho; effero, infero; tolero, patior, sino, permitto, etc.)
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ferri proprie dicimus, quae quis suo corpore bajulat, portari ea, quae quis in jumento secum ducit, agi ea, quae animalia sunt,

    Dig. 50, 16, 235: oneris quidvis feret, Ter. Ph. 3, 3, 29:

    quin te in fundo conspicer fodere aut arare aut aliquid ferre,

    id. Heaut. 1, 1, 17:

    numerus eorum, qui arma ferre possent,

    Caes. B. G. 1, 29, 1:

    arma et vallum,

    Hor. Epod. 9, 13:

    sacra Junonis,

    id. S. 1, 3, 11:

    cadaver nudis humeris (heres),

    id. ib. 2, 5, 86:

    argentum ad aliquem,

    Plaut. As. 3, 3, 142; cf.:

    symbolum filio,

    id. Bacch. 2, 3, 30:

    olera et pisciculos minutos ferre obolo in cenam seni,

    Ter. And. 2, 2, 32; cf.:

    vina et unguenta et flores,

    Hor. C. 2, 3, 14:

    discerpta ferentes Memora gruis,

    id. S. 2, 8, 86; cf.:

    talos, nucesque sinu laxo,

    id. ib. 2, 3, 172:

    in Capitolium faces,

    Cic. Lael. 11, 37:

    iste operta lectica latus per oppidum est ut mortuus,

    id. Phil. 2, 41, 106:

    lectica in Capitolium latus est,

    Suet. Claud. 2:

    circa judices latus (puer),

    Quint. 6, 1, 47:

    prae se ferens (in essedo) Darium puerum,

    Suet. Calig. 19.— Poet. with inf.:

    natum ad Stygios iterum fero mergere fontes,

    Stat. Ach. 1, 134.—Prov.:

    ferre aliquem in oculis, or simply oculis,

    i. e. to hold dear, love exceedingly, Cic. Phil. 6, 4, 11; id. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; Q. Cic. Fam. 16, 27, 2.—
    B.
    In partic.
    1.
    With the idea of motion predominating, to set in motion, esp. to move onward quickly or rapidly, to bear, lead, conduct, or drive away; with se or mid. (so esp. freq.), to move or go swiftly, to haste, speed, betake one's self; and of things, to flow, mount, run down.
    (α).
    Act.:

    ubi in rapidas amnis dispeximus undas: Stantis equi corpus transvorsum ferre videtur Vis, et in advorsum flumen contrudere raptim: Et, quocumque oculos trajecimus, omnia ferri Et fluere assimili nobis ratione videntur,

    Lucr. 4, 422 sq.:

    ubi cernimus alta Exhalare vapore altaria, ferreque fumum,

    to send up, id. 3, 432; cf.:

    vis ut vomat ignes, Ad caelumque ferat flammai fulgura rursum,

    id. 1, 725; and:

    caelo supinas si tuleris manus,

    raisest, Hor. C. 3, 23, 1:

    te rursus in bellum resorbens Unda fretis tulit aestuosis,

    id. ib. 2, 7, 16; cf.:

    ire, pedes quocumque ferent,

    id. Epod. 16, 21; and:

    me per Aegaeos tumultus Aura feret,

    id. C. 3, 29, 64:

    signa ferre,

    to put the standards in motion, to break up, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40, 12; Liv. 10, 5, 1 al.:

    pol, si id scissem, numquam huc tetulissem pedem,

    have stirred foot, have come, Ter. And. 4, 5, 13:

    pedem,

    Verg. A. 2, 756; Val. Fl. 7, 112:

    gressum,

    to walk, Lucr. 4, 681; cf.:

    agiles gressus,

    Sil. 3, 180:

    vagos gradus,

    Ov. M. 7, 185:

    vestigia,

    Sil. 9, 101:

    vagos cursus,

    id. 9, 243.— Absol.:

    quo ventus ferebat,

    bore, drove, Caes. B. G. 3, 15, 3:

    interim, si feret flatus, danda sunt vela,

    Quint. 10, 3, 7:

    itinera duo, quae extra murum ad portum ferebant,

    led, Caes. B. C. 1, 27, 4:

    pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

    Liv. 1, 7, 6.—Prov.:

    in silvam ligna ferre,

    to carry coals to Newcastle, Hor. S. 1, 10, 34.—
    (β).
    With se or mid., to move or go swiftly, to hasten, rush:

    cum ipsa paene insula mihi sese obviam ferre vellet,

    to meet, Cic. Planc. 40, 96; cf.:

    non dubitaverim me gravissimis tempestatibus obvium ferre,

    id. Rep. 1, 4:

    hinc ferro accingor rursus... meque extra tecta ferebam,

    Verg. A. 2, 672; 11, 779:

    grassatorum plurimi palam se ferebant,

    Suet. Aug. 32.—Of things as subjects:

    ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum,

    i. e. have collected themselves, Lucr. 6, 672.—Mid.:

    ad eum omni celeritate et studio incitatus ferebatur,

    proceeded, Caes. B. C. 3, 78, 2:

    alii aliam in partem perterriti ferebantur,

    betook themselves, fled, id. B. G. 2, 24, 3:

    (fera) supra venabula fertur,

    rushes, springs, Verg. A. 9, 553:

    huc juvenis nota fertur regione viarum,

    proceeds, id. ib. 11, 530:

    densos fertur moribundus in hostes,

    rushes, id. ib. 2, 511:

    quocumque feremur, danda vela sunt,

    Cic. Or. 23, 75; cf.:

    non alto semper feremur,

    Quint. 12, 10, 37:

    ego, utrum Nave ferar magna an parva, ferar unus et idem,

    Hor. Ep. 2, 2, 200:

    non tenui ferar Penna biformis per liquidum aethera Vates,

    fly, id. C. 2, 20, 1.—Of inanimate subjects:

    (corpuscula rerum) ubi tam volucri levitate ferantur,

    move, Lucr. 4, 195; cf.:

    quae cum mobiliter summa levitate feruntur,

    id. 4, 745; cf.:

    tellus neque movetur et infima est, et in eam feruntur omnia nutu suo pondera,

    Cic. Rep. 6, 17 fin.:

    Rhenus longo spatio per fines Nantuatium, etc.... citatus fertur,

    flows, Caes. B. G. 4, 10, 3; cf. Hirt. B. [p. 738] G. 8, 40, 3:

    ut (flamma) ad caelum usque ferretur,

    ascended, arose, Suet. Aug. 94.—

    Rarely ferre = se ferre: quem procul conspiciens ad se ferentem pertimescit,

    Nep. Dat. 4 fin.
    2.
    To carry off, take away by force, as a robber, etc.: to plunder, spoil, ravage:

    alii rapiunt incensa feruntque Pergama,

    Verg. A. 2, 374:

    postquam te (i. e. exstinctum Daphnin) fata tulerunt,

    snatched away, id. E. 5, 34. So esp. in the phrase ferre et agere, of taking booty, plundering, where ferre applies to portable things, and agere to men and cattle; v. ago.—
    3.
    To bear, produce, yield:

    plurima tum tellus etiam majora ferebat, etc.,

    Lucr. 5, 942 sq.; cf.:

    quae autem terra fruges ferre, et, ut mater, cibos suppeditare possit,

    Cic. Leg. 2, 27, 67:

    quem (florem) ferunt terrae solutae,

    Hor. C. 1, 4, 10:

    quibus jugera fruges et Cererem ferunt,

    id. ib. 3, 24, 13:

    angulus iste feret piper et thus,

    id. Ep. 1, 14, 23:

    (olea) fructum ramis pluribus feret,

    Quint. 8, 3, 10.— Absol.:

    ferundo arbor peribit,

    Cato, R. R. 6, 2.—
    4.
    Of a woman or sheanimal, to bear offspring, be pregnant:

    ignorans nurum ventrem ferre,

    Liv. 1, 34, 3;

    of animals: equa ventrem fert duodecim menses, vacca decem, ovis et capra quinque, sus quatuor,

    Varr. R. R. 2, 1, 19; cf.:

    cervi octonis mensibus ferunt partus,

    Plin. 8, 32, 50, § 112:

    nec te conceptam saeva leaena tulit,

    Tib. 3, 4, 90.— Poet.:

    quem tulerat mater claro Phoenissa Laconi,

    i. e. had borne, Sil. 7, 666.—
    5.
    To offer as an oblation:

    liba et Mopsopio dulcia melle feram,

    Tib. 1, 7, 54; so,

    liba,

    id. 1, 10, 23:

    lancesque et liba Baccho,

    Verg. G. 2, 394:

    tura superis, altaribus,

    Ov. M. 11, 577.—
    6.
    To get, receive, acquire, obtain, as gain, a reward, a possession, etc.:

    quod posces, feres,

    Plaut. Merc. 2, 3, 106; cf.: quodvis donum et praemium a me optato;

    id optatum feres,

    Ter. Eun. 5, 8, 27:

    fructus ex sese (i. e. re publica) magna acerbitate permixtos tulissem,

    Cic. Planc. 38, 92:

    partem praedae,

    id. Rosc. Am. 37, 107:

    ille crucem pretium sceleris tulit, hic diadema,

    Juv. 13, 105:

    coram rege sua de paupertate tacentes Plus poscente ferent,

    Hor. Ep. 1, 17, 44.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bear, carry, bring:

    satis haec tellus morbi caelumque mali fert,

    bears, contains, Lucr. 6, 663;

    veterrima quaeque, ut ea vina, quae vetustatem ferunt, esse debent suavissima,

    which carry age, are old, Cic. Lael. 19, 67:

    scripta vetustatem si modo nostra ferent,

    will have, will attain to, Ov. Tr. 5, 9, 8:

    nomen alicujus,

    to bear, have, Cic. Off. 3, 18, 74; cf.:

    insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui,

    Hor. Ep. 1, 6, 15:

    nomen,

    Suet. Aug. 101; id. Calig. 47:

    cognomen,

    id. Aug. 43; id. Galb. 3; cf.:

    ille finis Appio alienae personae ferendae fuit,

    of bearing an assumed character, Liv. 3, 36, 1:

    Archimimus personam ejus ferens,

    personating, Suet. Vesp. 19; cf.

    also: (Garyophyllon) fert et in spinis piperis similitudinem,

    Plin. 12, 7, 15, § 30: fer mi auxilium, bring assistance, aid, help, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 29 (Trag. v. 50 ed. Vahl.); cf.:

    alicui opem auxiliumque ferre,

    Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9:

    auxilium alicui,

    Plaut. Stich. 2, 2, 5; Ter. And. 1, 1, 115; Cic. Cat. 2, 9, 19; Caes. B. G. 1, 13, 5; 4, 12, 5; Hor. Epod. 1, 21 et saep.: opem, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 86 ed. Vahl.):

    opem alicui,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 23; Ter. And. 3, 1, 15; id. Ad. 3, 4, 41; Cic. Rab. Perd. 1, 3 (with succurrere saluti); id. Fin. 2, 35, 118 (with salutem); id. Fam. 5, 4, 2:

    subsidium alicui,

    Caes. B. G. 2, 26, 2:

    condicionem,

    to proffer, id. ib. 4, 11, 3; cf. Cic. Rosc. Am. 11, 30:

    Coriolanus ab sede sua cum ferret matri obviae complexum,

    offered, Liv. 2, 40, 5:

    si qua fidem tanto est operi latura vetustas,

    will bring, procure, Verg. A. 10, 792:

    ea vox audita laborum Prima tulit finem,

    id. ib. 7, 118: suspicionem falsam, to entertain suspicion, Enn. ap. Non. 511, 5 (Trag. v. 348 ed. Vahl.).—
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) To move, to bring, lead, conduct, drive, raise:

    quem tulit ad scenam ventoso gloria curru,

    Hor. Ep. 2, 1, 177; so,

    animi quaedam ingenita natura... recta nos ad ea, quae conveniunt causae, ferant,

    Quint. 5, 10, 123; cf. absol.:

    nisi illud, quod eo, quo intendas, ferat deducatque, cognoris,

    Cic. de Or. 1, 30, 135:

    exstincti ad caelum gloria fertur,

    Lucr. 6, 8; cf.:

    laudibus aliquem in caelum ferre,

    to extol, praise, Cic. Fam. 10, 26, 2; cf. id. Rep. 1, 43; Quint. 10, 1, 99; Suet. Otho, 12; id. Vesp. 6:

    eam pugnam miris laudibus,

    Liv. 7, 10, 14; cf.:

    saepe rem dicendo subiciet oculis: saepe supra feret quam fieri possit,

    wilt exalt, magnify, Cic. Or. 40, 139:

    ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

    Liv. 4, 5, 6:

    ferre in majus vero incertas res fama solet,

    id. 21, 32, 7:

    crudelitate et scelere ferri,

    to be impelled, carried away, Cic. Clu. 70, 199:

    praeceps amentia ferebare,

    id. Verr. 2, 5, 46, § 121; cf.:

    ferri avaritia,

    id. Quint. 11, 38:

    orator suo jam impetu fertur,

    Quint. 12 praef. §

    3: eloquentia, quae cursu magno sonituque ferretur,

    Cic. Or. 28, 97; cf.:

    (eloquentia) feratur non semitis sed campis,

    Quint. 5, 14, 31:

    oratio, quae ferri debet ac fluere,

    id. 9, 4, 112; cf.:

    quae (historia) currere debet ac ferri,

    id. 9, 4, 18; so often: animus fert (aliquem aliquo), the mind moves one to any thing:

    quo cujusque animus fert, eo discedunt,

    Sall. J. 54, 4; cf.:

    milites procurrentes consistentesque, quo loco ipsorum tulisset animus,

    Liv. 25, 21, 5; and:

    qua quemque animus fert, effugite superbiam regiam,

    id. 40, 4, 14:

    si maxime animus ferat,

    Sall. C. 58, 6; cf. Ov. M. 1, 775.—With an object-clause, the mind moves one to do any thing, Ov. M. 1, 1; Luc. 1, 67; Suet. Otho, 6; cf.

    also: mens tulit nos ferro exscindere Thebas,

    Stat. Th. 4, 753.—
    2.
    (Acc. to I. B. 2.) To carry off, take away:

    omnia fert aetas, animum quoque,

    Verg. E. 9, 51:

    postquam te fata tulerunt,

    id. ib. 5, 34:

    invida Domitium fata tulere sibi,

    Anthol. Lat. 4, 123, 8;

    like efferre,

    to carry forth to burial, Ov. Tr. 1, 3, 89.—
    3.
    (Acc. to I. B. 3.) To bear, bring forth, produce:

    haec aetas prima Athenis oratorem prope perfectum tulit,

    Cic. Brut. 12, 45:

    aetas parentum, pejor avis, tulit Nos nequiores,

    Hor. C. 3, 6, 46:

    Curium tulit et Camillum Saeva paupertas,

    id. ib. 1, 12, 42.—
    4.
    (Acc. to I. B. 6.) To bear away, to get, obtain, receive:

    Cotta et Sulpicius omnium judicio facile primas tulerunt,

    Cic. Brut. 49, 183:

    palmam,

    to carry off, win, id. Att. 4, 15, 6:

    victoriam ex inermi,

    to gain, Liv. 39, 51, 10; 2, 50, 2; 8, 8, 18:

    gratiam et gloriam annonae levatae,

    id. 4, 12, 8:

    maximam laudem inter suos,

    Caes. B. G. 6, 21, 4:

    centuriam, tribus,

    i. e. to get their votes, Cic. Planc. 20, 49; 22, 53; id. Phil. 2, 2, 4:

    suffragia,

    Suet. Caes. 13 (diff. from 8. a.):

    responsum ab aliquo,

    to receive, Cic. Cat. 1, 8, 19; Caes. B. G. 6, 4 fin.:

    repulsam a populo,

    Cic. Tusc. 5, 19, 54:

    repulsam,

    id. de Or. 2, 69 fin.; id. Phil. 11, 8, 19; id. Att. 5, 19 al.: calumniam, i. e. to be convicted of a false accusation, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:

    ita ut filius partem dimidiam hereditatis ferat,

    Gai. Inst. 3, 8:

    singulas portiones,

    id. ib. 3, 16; 61.—
    5.
    To bear, support any thing unpleasant; or pregn., to suffer, tolerate, endure.
    a.
    To bear in any manner.
    (α).
    With acc.: servi injurias nimias aegre ferunt, Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    (onus senectutis) modice ac sapienter sicut omnia ferre,

    Cic. de Sen. 1, 2:

    aegre ferre repulsam consulatus,

    id. Tusc. 4, 17, 40:

    hoc moderatiore animo ferre,

    id. Fam. 6, 1, 6:

    aliquid toleranter,

    id. ib. 4, 6, 2:

    clementer,

    id. Att. 6, 1, 3:

    quod eo magis ferre animo aequo videmur, quia, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 48, § 126:

    ut tu fortunam, sic nos te, Celse, feremus,

    Hor. Ep. 1, 8, 17.—
    (β).
    With an object-clause:

    ut si quis aegre ferat, se pauperem esse,

    take it ill, Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    hoc ereptum esse, graviter et acerbe ferre,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 152:

    quomodo ferant veterani, exercitum Brutum habere,

    id. Phil. 10, 7, 15.—
    (γ).
    With de:

    de Lentulo scilicet sic fero, ut debeo,

    Cic. Att. 4, 6, 1:

    quomodo Caesar ferret de auctoritate perscripta,

    id. ib. 5, 2, 3:

    numquid moleste fers de illo, qui? etc.,

    id. ib. 6, 8, 3.—
    (δ).
    Absol.:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    Cic. Att. 1, 2, 1:

    si mihi imposuisset aliquid, animo iniquo tulissem,

    id. ib. 15, 26, 4.—
    b. (α).
    With acc.: quis hanc contumeliam, quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre potest? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    qui potentissimorum hominum contumaciam numquam tulerim, ferrem hujus asseclae?

    Cic. Att. 6, 3, 6:

    cujus desiderium civitas ferre diutius non potest,

    id. Phil. 10, 10, 21:

    cogitandi non ferebat laborem,

    id. Brut. 77, 268:

    unum impetum nostrorum,

    Caes. B. G. 3, 19, 3:

    vultum atque aciem oculorum,

    id. ib. 1, 39, 1:

    cohortatio gravior quam aures Sulpicii ferre didicissent,

    to hear unmoved, Cic. Phil. 9, 4, 9:

    vultum,

    Hor. S. 1, 6, 121:

    multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit,

    id. A. P. 413:

    spectatoris fastidia,

    id. Ep. 2, 1, 215:

    fuisse (Epaminondam) patientem suorumque injurias ferentem civium,

    Nep. Epam. 7.—Of personal objects:

    quem ferret, si parentem non ferret suum?

    brook, Ter. Heaut. 1, 2, 28:

    optimates quis ferat, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 33:

    vereor, ut jam nos ferat quisquam,

    Quint. 8, 3, 25:

    an laturi sint Romani talem regem,

    id. 7, 1, 24:

    quis enim ferat puerum aut adolescentulum, si, etc.,

    id. 8, 5, 8.—
    (β).
    With an object-clause:

    ferunt aures hominum, illa... laudari,

    Cic. de Or. 2, 84, 344:

    non feret assiduas potiori te dare noctes,

    Hor. Epod. 15, 13; Ov. M. 2, 628:

    illa quidem in hoc opere praecipi quis ferat?

    Quint. 11, 3, 27; 11, 1, 69:

    servo nubere nympha tuli,

    Ov. H. 5, 12; cf.:

    alios vinci potuisse ferendum est,

    id. M. 12, 555. —
    (γ).
    With quod:

    quod rapta, feremus, dummodo reddat eam,

    Ov. M. 5, 520:

    illud non ferendum, quod, etc.,

    Quint. 11, 3, 131. —
    6.
    With the access, notion of publicity, to make public, to disclose, show, exhibit:

    eum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,

    Cic. Planc. 14, 34; cf.:

    laetitiam apertissime tulimus omnes,

    id. Att. 14, 13, 2:

    neque id obscure ferebat nec dissimulare ullo modo poterat,

    id. Clu. 19, 54:

    haud clam tulit iram adversus praetorem,

    Liv. 31, 47, 4; cf.:

    tacite ejus verecundiam non tulit senatus, quin, etc.,

    id. 5, 28, 1.—
    b.
    Prae se ferre, to show, manifest, to let be seen, to declare:

    cujus rei tantae facultatem consecutum esse me, non profiteor: secutum me esse, prae me fero,

    Cic. N. D. 1, 5, 12:

    noli, quaeso, prae te ferre, vos plane expertes esse doctrinae,

    id. ib. 2, 18, 47:

    non mediocres terrores... prae se fert et ostentat,

    id. Att. 2, 23, 3:

    hanc virtutem prae se ferunt,

    Quint. 2, 13, 11:

    liberalium disciplinarum prae se scientiam tulit,

    id. 12, 11, 21:

    magnum animum (verba),

    id. 11, 1, 37.—Of inanim. and abstr. subjects:

    (comae) turbatae prae se ferre aliquid affectus videntur,

    Quint. 11, 3, 148:

    oratio prae se fert felicissimam facilitatem,

    id. 10, 1, 11.—
    7.
    Of speech, to report, relate, make known, assert, celebrate:

    haec omnibus ferebat sermonibus,

    Caes. B. C. 2, 17, 2:

    alii alia sermonibus ferebant Romanos facturos,

    Liv. 33, 32, 3:

    ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

    id. 4, 5, 6:

    patres ita fama ferebant, quod, etc.,

    id. 23, 31, 13; cf. with acc.:

    hascine propter res maledicas famas ferunt,

    Plaut. Trin. 1, 2, 149:

    famam,

    id. Pers. 3, 1, 23:

    fama eadem tulit,

    Tac. A. 1, 5; cf. id. ib. 15, 60:

    nec aliud per illos dies populus credulitate, prudentes diversa fama, tulere,

    talk about, id. ib. 16, 2:

    inimici famam non ita, ut nata est, ferunt,

    Plaut. Pers. 3, 1, 23:

    quod fers, cedo,

    tell, say, Ter. Ph. 5, 6, 17:

    nostra (laus) semper feretur et praedicabitur, etc.,

    Cic. Arch. 9, 21.—With an object-clause:

    cum ipse... acturum se id per populum aperte ferret,

    Liv. 28, 40, 2; id. ib. §

    1: saepe homines morbos magis esse timendos ferunt quam Tartara leti,

    Lucr. 3, 42:

    Prognen ita velle ferebat,

    Ov. M. 6, 470; 14, 527:

    ipsi territos se ferebant,

    Tac. H. 4, 78; id. A. 4, 58; 6, 26 (32); cf.:

    mihi fama tulit fessum te caede procubuisse, etc.,

    Verg. A. 6, 503:

    commentarii ad senatum missi ferebant, Macronem praesedisse, etc.,

    Tac. A. 6, 47 (53).—
    b.
    Ferunt, fertur, feruntur, etc., they relate, tell, say; it is said, it appears, etc.—With inf.:

    quin etiam Xenocratem ferunt, cum quaereretur ex eo, etc... respondisse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2:

    fuisse quendam ferunt Demaratum, etc.,

    id. ib. 2, 19:

    quem ex Hyperboreis Delphos ferunt advenisse,

    id. N. D. 3, 23, 57; Hor. C. 3, 17, 2:

    homo omnium in dicendo, ut ferebant, accrrimus et copiosissimus,

    Cic. de Or. 1, 11, 45:

    Ceres fertur fruges... mortalibus instituisse,

    Lucr. 5, 14:

    in Syria quoque fertur item locus esse, etc.,

    id. 6, 755:

    is Amulium regem interemisse fertur,

    Cic. Rep. 2, 3:

    qui in contione dixisse fertur,

    id. ib. 2, 10 fin.:

    quam (urbem) Juno fertur terris omnibus unam coluisse,

    Verg. A. 1, 15:

    non sat idoneus Pugnae ferebaris,

    you were accounted, held, Hor. C. 2, 19, 27:

    si ornate locutus est, sicut fertur et mihi videtur,

    Cic. de Or. 1, 11, 49; cf.: cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas florente [p. 739] Academia, ut temporibus illis ferebatur, id. ib. § 45.—
    c.
    To give out, to pass off a person or thing by any name or for any thing; and, in the pass., to pass for any thing, to pass current:

    hunc (Mercurium) omnium inventorem artium ferunt,

    Caes. B. G. 6, 17, 1:

    ut Servium conditorem posteri fama ferrent,

    Liv. 1, 42, 4:

    qui se Philippum regiaeque stirpis ferebat, cum esset ultimae,

    set himself up for, boast, Vell. 1, 11, 1:

    avum M. Antonium, avunculum Augustum ferens,

    boasting of, Tac. A. 2, 43; cf.:

    qui ingenuum se et Lachetem mutato nomine coeperat ferre,

    Suet. Vesp. 23:

    ante Periclem, cujus scripta quaedam feruntur,

    Cic. Brut. 7, 27 (quoted paraphrastically, Quint. 3, 1, 12): sub nomine meo libri ferebantur artis rhetoricae, Quint. prooem. 7; cf.:

    cetera, quae sub nomine meo feruntur,

    id. 7, 2, 24; Suet. Caes. 55; id. Aug. 31; id. Caes. 20:

    multa ejus (Catonis) vel provisa prudenter vel acta constanter vel responsa acute ferebantur,

    Cic. Lael. 2, 6:

    qua ex re in pueritia nobilis inter aequales ferebatur,

    Nep. Att. 1, 3.—
    8.
    Polit. and jurid. t. t.
    a.
    Suffragium or sententiam, to give in one's vote, to vote, Varr. R. R. 3, 2, 1; cf.:

    ferunt suffragia,

    Cic. Rep. 1, 31; id. Fam. 11, 27, 7:

    de quo foedere populus Romanus sententiam non tulit,

    id. Balb. 15, 34; cf.:

    de quo vos (judices) sententiam per tabellam feretis,

    id. Verr. 2, 4, 47, § 104;

    so of the voting of judges,

    id. Clu. 26, 72;

    of senators: parcite, ut sit qui in senatu de bello et pace sententiam ferat,

    id. Verr. 2, 2, 31, § 76; cf. id. Fam. 11, 21, 2.—
    b.
    Legem (privilegium, rogationem) ad populum, or absol., to bring forward or move a proposition, to propose a law, etc.:

    perniciose Philippus in tribunatu, cum legem agrariam ferret, etc.,

    Cic. Off. 2, 21, 73; cf. id. Sull. 23, 65:

    quae lex paucis his annis lata esset,

    id. Corn. 1, 3 (vol. xi. p. 10 B. and K.):

    familiarissimus tuus de te privilegium tulit, ut, etc.,

    id. Par. 4, 32:

    Sullam illam rogationem de se nolle ferri (shortly before: Lex ferri coepta),

    id. Sull. 23, 65:

    rogationem de aliquo, contra or in aliquem, ad populum, ad plebem,

    id. Balb. 14, 33; id. Clu. 51, 140; id. Brut. 23, 89; Caes. B. C. 3, 1, 4; Liv. 33, 25, 7:

    nescis, te ipsum ad populum tulisse, ut, etc.,

    proposed a bill, Cic. Phil. 2, 43, 100:

    ut P. Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem, vellentne, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54; cf. Liv. 33, 25, 6:

    quod Sulla ipse ita tulit de civitate, ut, etc.,

    Cic. Caecin. 35, 102:

    nihil de judicio ferebat,

    id. Sull. 22, 63:

    cum, ut absentis ratio haberetur, ferebamus,

    id. Att. 7, 6, 2.— Impers.:

    lato ut solet ad populum, ut equum escendere liceret,

    Liv. 23, 14, 2. —
    c.
    Judicem, said of the plaintiff, to offer or propose to the defendant as judge:

    quem ego si ferrem judicem, refugere non deberet,

    Cic. Rosc. Com. 15, 45; id. de Or. 2, 70, 285.—Hence, judicem alicui, in gen., to propose a judge to, i. e. to bring a suit against, to sue a person:

    se iterum ac saepius judicem illi ferre,

    Liv. 3, 57, 5; 3, 24, 5; 8, 33, 8.—
    9.
    Mercant. t. t., to enter, to set or note down a sum in a book:

    quod minus Dolabella Verri acceptum rettulit, quam Verres illi expensum tulerit, etc.,

    i. e. has set down as paid, has paid, Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 sq., v. expendo.—
    10.
    Absol., of abstr. subjects, to require, demand, render necessary; to allow, permit, suffer:

    ita sui periculi rationes ferre ac postulare,

    Cic. Verr. 2, 5, 40, § 105; cf.:

    gravioribus verbis uti, quam natura fert,

    id. Quint. 18, 57: quid ferat Fors, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. 203 ed. Vahl.):

    quamdiu voluntas Apronii tulit,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:

    ut aetas illa fert,

    as is usual at that time of life, id. Clu. 60, 168:

    ad me, ut tempora nostra, non ut amor tuus fert, vere perscribe,

    id. Q. Fr. 1, 4, 5:

    quod ita existimabam tempora rei publicae ferre,

    id. Pis. 2, 5:

    si ita commodum vestrum fert,

    id. Agr. 2, 28, 77:

    prout Thermitani hominis facultates ferebant,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    si vestra voluntas feret,

    if such be your pleasure, id. de Imp. Pomp. 24, 70:

    ut opinio et spes et conjectura nostra fert,

    according to our opinion, hope, and belief, id. Att. 2, 25, 2:

    ut mea fert opinio,

    according to my opinion, id. Clu. 16, 46: si occasio tulerit, if occasion require, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

    dum tempus ad eam rem tulit, sivi, animum ut expleret suum,

    Ter. And. 1, 2, 17: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu perspicies, Cic. Fam. 1, 7, 6:

    natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,

    id. Rep. 6, 18.— Impers.:

    sociam se cujuscumque fortunae, et, si ita ferret, comitem exitii promittebat (sc. res or fortuna),

    Tac. A. 3, 15; so,

    si ita ferret,

    id. H. 2, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > fero

  • 9 impello

    impello ( inp-), pŭli, pulsum, 3 (archaic inf. pres. pass. inpellier, Lucr. 6, 1060), v. a. [in-pello], to push, drive, or strike against a thing; to strike, reach.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly poet.):

    cavum conversa cuspide montem Impulit in latus,

    Verg. A. 1, 82:

    vocales impellere pollice chordas,

    to strike, Tib. 2, 5, 3; cf. Ov. M. 10, 145:

    aequora remis,

    id. ib. 3, 657; cf.:

    infidum remis marmor,

    Verg. G. 1, 254:

    impellunt animae lintea Thraciae,

    swell, Hor. C. 4, 12, 2:

    auras mugitibus,

    Ov. M. 3, 21; cf.:

    maternas aures Luctus,

    Verg. G. 4, 349:

    sensus,

    Lucr. 1, 303:

    colles canoris plausibus, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 175: cui patuere Alpes saxa impellentia caelum,

    Sil. 11, 217: cum fretum non impulit Ister, does not strike, i. e. does not empty into, Luc. 5, 437:

    impulsum ab eo dextri pedis pollice,

    Suet. Calig. 57:

    subitus antennas impulit ignis,

    Juv. 12, 19.—
    B.
    In partic., with the access. idea of motion, to drive forward, set in motion, urge on, impel (class.):

    biremes subjectis scutulis impulsas vectibus in interiorem partem transduxit,

    Caes. B. C. 3, 40, 4:

    (navem) triplici versu (remorum),

    Verg. A. 5, 119:

    puppim remis velisque,

    Sil. 1, 568:

    ratem (levis aura),

    Ov. M. 15, 697:

    currum,

    Val. Fl. 6, 6:

    equum calce,

    Sil. 7, 697; cf.:

    cornipedem planta,

    id. 2, 71:

    Zephyris primum impellentibus undas,

    Verg. G. 4, 305:

    fluctus (ventus),

    Petr. 114:

    aequor velis,

    Tac. A. 2, 23:

    praemissus eques postremos ac latera impulit,

    id. ib. 2, 17: utque impulit arma, i. e. brandished, flourished, Verg. A. 8, 3:

    remos,

    id. ib. 4, 594:

    sagittam nervo,

    to shoot, discharge, Ov. M. 11, 325:

    semen vehementius urinam impellit,

    drives down, promotes the discharge of, Plin. 24, 19, 118, § 180:

    praecipitantem igitur impellamus et perditum prosternamus,

    give a push to, Cic. Clu. 26, 70; Tac. A. 4, 22:

    procumbunt orni, nodosa impellitur ilex,

    is overthrown, thrown down, Luc. 3, 440:

    impulit aciem,

    forced to give way, broke, Liv. 9, 40, 9; cf.:

    hostem primo impetu impulit,

    id. 9, 27, 9:

    impulsis hostibus castra cepit,

    Vell. 2, 70, 1:

    impulit Vitellianos modica caede,

    Tac. H. 3, 16:

    quem (hostem) si inpellere maturasset,

    id. ib. 4, 34;

    78 al.— Designating the limit: in fugam atque in latebras impellere,

    Cic. Rab. Perd. 8, 22:

    se in vulnus,

    Vell. 2, 70 fin.:

    inque meos ferrum flammasque Penates Impulit,

    Ov. M. 12, 552:

    ferrum capulo tenus,

    Sil. 9, 382:

    (Aufidus) in aequora fluctus,

    id. 7, 482; 14, 429:

    jamque diem ad metas defessis Phoebus Olympo Impellebat equis,

    id. 11, 270.
    II.
    Trop.
    A.
    To move to a thing; to impel, incite, urge; esp., to instigate, stimulate, persuade (the predom. signif. in good prose); constr. usu. with aliquem in or ad aliquid and ut; less freq. with a terminal adverb, the inf., the simple acc., or absol.
    (α).
    Aliquem in aliquid:

    nisi eum di immortales in eam mentem impulissent, ut, etc.,

    Cic. Mil. 33, 89:

    hic in fraudem homines impulit,

    id. Pis. 1, 1; id. Lael. 24, 89; and:

    in fraudem impulsus,

    id. Deiot. 12, 32:

    in sermonem,

    id. de Or. 2, 89, 363:

    in plurimas animum audientium species impellere,

    Quint. 12, 10, 43.—
    (β).
    Aliquem ad aliquid (so most freq.):

    ad quam quemque artem putabat esse aptum, ad eam impellere atque hortari solebat,

    Cic. de Or. 1, 28, 126:

    ad veterum annalium memoriam comprehendendam impulsi atque incensi,

    id. Brut. 5, 19:

    facile ad credendum,

    id. Rep. 2, 10:

    aliquos ad omne facinus,

    id. ib. 6, 1:

    ad maleficium,

    Auct. Her. 2, 21, 34:

    ad injuriam faciendam,

    Cic. Fl. 34, 85:

    ad scelus,

    id. Rosc. Am. 14, 39:

    ad bellum,

    id. Sull. 13, 36:

    ad crudelitatem,

    Quint. 8, 3, 85:

    ad metum, cupiditatem, odium, conciliationem,

    id. 3, 8, 12 et saep.—
    (γ).
    With ut:

    quae causa nos impulerit, ut haec tam sero litteris mandaremus,

    Cic. N. D. 1, 4, 7; cf. id. de Sen. 21, 77:

    Germanos tam facile impelli, ut in Galliam venirent,

    Caes. B. G. 4, 16, 1; Cic. N. D. 2, 66, 166; id. Rep. 3, 2; id. Fin. 3, 20, 65; Hor. Ep. 2, 2, 51 et saep.—
    (δ).
    With a terminal adv.:

    dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur,

    Ter. And. 1, 5, 31:

    impulit huc animos,

    Luc. 8, 454:

    voluntates impellere quo velit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30.—
    (ε).
    With inf.:

    fuerunt quos pavor nando capessere fugam impulerit,

    Liv. 22, 6, 7:

    quae mens tam dira Impulit his cingi telis?

    Verg. A. 2, 520; Tac. A. 6, 45; 13, 10:

    quendam impulit servilem ei amorem obicere,

    id. ib. 14, 60; Hor. C. 3, 7, 14; Stat. Th. 10, 737; Just. 3, 1, 3; 5, 1, 4; 29, 4, 5.—
    (ζ).
    With the simple acc.:

    ut forte legentem Aut tacitum impellat quovis sermone,

    to arouse, address, Hor. S. 1, 3, 65; Val. Fl. 4, 486:

    cum praetor lictorem impellat,

    Juv. 3, 128:

    quis modo casus impulit hos,

    id. 15, 120:

    vernacula multitudo, lasciviae sueta, impellere ceterorum rudes animos,

    to instigate, stimulate, Tac. A. 1, 31 Ritter. (Nipperd. implere).—In pass.:

    (ut) qui audiunt aut impellantur aut reflectantur,

    Cic. de Or. 2, 77, 312:

    Bellovacos impulsos ab suis principibus ab Aeduis defecisse,

    Caes. B. G. 2, 14, 3:

    vel iratum vel impulsum ab aliis,

    Quint. 11, 1, 71:

    hac fama impulsus Chremes ultro ad me venit,

    Ter. And. 1, 1, 72:

    impulsus irā... Quibus iris impulsus,

    id. Hec. 3, 5, 35:

    furore atque amentia impulsus,

    Caes. B. G. 1, 40, 4:

    hac impulsi occasione,

    id. ib. 7, 1, 3:

    Induciomari nuntiis impulsi,

    id. ib. 5, 26, 2:

    Cassandrae impulsus furiis,

    Verg. A. 10, 68 et saep.:

    quia et initio movendus sit judex et summo impellendus,

    Quint. 7, 1, 10:

    cum simul terra, simul mari bellum impelleretur,

    Tac. Agr. 25; cf.:

    impulsum bellum,

    Luc. 7, 5; 7, 330.—
    (η).
    Absol.: cui (daimoniôi) sempel ipse paruerit, numquam impellenti, saepe revocanti, Cic. Div. 1, 54, 122:

    qui nullo impellente fallebant,

    id. Fl. 8, 20:

    uno ictu frequenter impellunt (sententiae),

    Quint. 12, 10, 48.—
    B.
    To overthrow, subdue, destroy (rare): praecipitantem igitur impellamus, et perditum prosternamus, Cic. Clu. 26, 70:

    miseri post fata Sychaei... Solus hic (Aeneas) inflexit sensus animumque labantem Impulit,

    i. e. has completely subdued, Verg. A. 4, 23:

    impellere ruentem,

    to destroy completely, Tac. H. 2, 63 fin.:

    inpulsas Vitellii res audietis,

    id. ib. 3, 2:

    inmenso Achaicae victoriae momento ad impellendos mores,

    Plin. 33, 11, 53, § 149:

    impulsum bellum,

    i. e. brought near to a close, Luc. 5, 330:

    impellens quidquid sibi, summa petenti, obstaret,

    id. 1, 149:

    tum leviter est temptatum,... et nunc maximo temporum nostrorum auctore prope inpulsum,

    Quint. 3, 4, 2 Spald. N. cr.

    Lewis & Short latin dictionary > impello

  • 10 inpello

    impello ( inp-), pŭli, pulsum, 3 (archaic inf. pres. pass. inpellier, Lucr. 6, 1060), v. a. [in-pello], to push, drive, or strike against a thing; to strike, reach.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly poet.):

    cavum conversa cuspide montem Impulit in latus,

    Verg. A. 1, 82:

    vocales impellere pollice chordas,

    to strike, Tib. 2, 5, 3; cf. Ov. M. 10, 145:

    aequora remis,

    id. ib. 3, 657; cf.:

    infidum remis marmor,

    Verg. G. 1, 254:

    impellunt animae lintea Thraciae,

    swell, Hor. C. 4, 12, 2:

    auras mugitibus,

    Ov. M. 3, 21; cf.:

    maternas aures Luctus,

    Verg. G. 4, 349:

    sensus,

    Lucr. 1, 303:

    colles canoris plausibus, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 175: cui patuere Alpes saxa impellentia caelum,

    Sil. 11, 217: cum fretum non impulit Ister, does not strike, i. e. does not empty into, Luc. 5, 437:

    impulsum ab eo dextri pedis pollice,

    Suet. Calig. 57:

    subitus antennas impulit ignis,

    Juv. 12, 19.—
    B.
    In partic., with the access. idea of motion, to drive forward, set in motion, urge on, impel (class.):

    biremes subjectis scutulis impulsas vectibus in interiorem partem transduxit,

    Caes. B. C. 3, 40, 4:

    (navem) triplici versu (remorum),

    Verg. A. 5, 119:

    puppim remis velisque,

    Sil. 1, 568:

    ratem (levis aura),

    Ov. M. 15, 697:

    currum,

    Val. Fl. 6, 6:

    equum calce,

    Sil. 7, 697; cf.:

    cornipedem planta,

    id. 2, 71:

    Zephyris primum impellentibus undas,

    Verg. G. 4, 305:

    fluctus (ventus),

    Petr. 114:

    aequor velis,

    Tac. A. 2, 23:

    praemissus eques postremos ac latera impulit,

    id. ib. 2, 17: utque impulit arma, i. e. brandished, flourished, Verg. A. 8, 3:

    remos,

    id. ib. 4, 594:

    sagittam nervo,

    to shoot, discharge, Ov. M. 11, 325:

    semen vehementius urinam impellit,

    drives down, promotes the discharge of, Plin. 24, 19, 118, § 180:

    praecipitantem igitur impellamus et perditum prosternamus,

    give a push to, Cic. Clu. 26, 70; Tac. A. 4, 22:

    procumbunt orni, nodosa impellitur ilex,

    is overthrown, thrown down, Luc. 3, 440:

    impulit aciem,

    forced to give way, broke, Liv. 9, 40, 9; cf.:

    hostem primo impetu impulit,

    id. 9, 27, 9:

    impulsis hostibus castra cepit,

    Vell. 2, 70, 1:

    impulit Vitellianos modica caede,

    Tac. H. 3, 16:

    quem (hostem) si inpellere maturasset,

    id. ib. 4, 34;

    78 al.— Designating the limit: in fugam atque in latebras impellere,

    Cic. Rab. Perd. 8, 22:

    se in vulnus,

    Vell. 2, 70 fin.:

    inque meos ferrum flammasque Penates Impulit,

    Ov. M. 12, 552:

    ferrum capulo tenus,

    Sil. 9, 382:

    (Aufidus) in aequora fluctus,

    id. 7, 482; 14, 429:

    jamque diem ad metas defessis Phoebus Olympo Impellebat equis,

    id. 11, 270.
    II.
    Trop.
    A.
    To move to a thing; to impel, incite, urge; esp., to instigate, stimulate, persuade (the predom. signif. in good prose); constr. usu. with aliquem in or ad aliquid and ut; less freq. with a terminal adverb, the inf., the simple acc., or absol.
    (α).
    Aliquem in aliquid:

    nisi eum di immortales in eam mentem impulissent, ut, etc.,

    Cic. Mil. 33, 89:

    hic in fraudem homines impulit,

    id. Pis. 1, 1; id. Lael. 24, 89; and:

    in fraudem impulsus,

    id. Deiot. 12, 32:

    in sermonem,

    id. de Or. 2, 89, 363:

    in plurimas animum audientium species impellere,

    Quint. 12, 10, 43.—
    (β).
    Aliquem ad aliquid (so most freq.):

    ad quam quemque artem putabat esse aptum, ad eam impellere atque hortari solebat,

    Cic. de Or. 1, 28, 126:

    ad veterum annalium memoriam comprehendendam impulsi atque incensi,

    id. Brut. 5, 19:

    facile ad credendum,

    id. Rep. 2, 10:

    aliquos ad omne facinus,

    id. ib. 6, 1:

    ad maleficium,

    Auct. Her. 2, 21, 34:

    ad injuriam faciendam,

    Cic. Fl. 34, 85:

    ad scelus,

    id. Rosc. Am. 14, 39:

    ad bellum,

    id. Sull. 13, 36:

    ad crudelitatem,

    Quint. 8, 3, 85:

    ad metum, cupiditatem, odium, conciliationem,

    id. 3, 8, 12 et saep.—
    (γ).
    With ut:

    quae causa nos impulerit, ut haec tam sero litteris mandaremus,

    Cic. N. D. 1, 4, 7; cf. id. de Sen. 21, 77:

    Germanos tam facile impelli, ut in Galliam venirent,

    Caes. B. G. 4, 16, 1; Cic. N. D. 2, 66, 166; id. Rep. 3, 2; id. Fin. 3, 20, 65; Hor. Ep. 2, 2, 51 et saep.—
    (δ).
    With a terminal adv.:

    dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur,

    Ter. And. 1, 5, 31:

    impulit huc animos,

    Luc. 8, 454:

    voluntates impellere quo velit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30.—
    (ε).
    With inf.:

    fuerunt quos pavor nando capessere fugam impulerit,

    Liv. 22, 6, 7:

    quae mens tam dira Impulit his cingi telis?

    Verg. A. 2, 520; Tac. A. 6, 45; 13, 10:

    quendam impulit servilem ei amorem obicere,

    id. ib. 14, 60; Hor. C. 3, 7, 14; Stat. Th. 10, 737; Just. 3, 1, 3; 5, 1, 4; 29, 4, 5.—
    (ζ).
    With the simple acc.:

    ut forte legentem Aut tacitum impellat quovis sermone,

    to arouse, address, Hor. S. 1, 3, 65; Val. Fl. 4, 486:

    cum praetor lictorem impellat,

    Juv. 3, 128:

    quis modo casus impulit hos,

    id. 15, 120:

    vernacula multitudo, lasciviae sueta, impellere ceterorum rudes animos,

    to instigate, stimulate, Tac. A. 1, 31 Ritter. (Nipperd. implere).—In pass.:

    (ut) qui audiunt aut impellantur aut reflectantur,

    Cic. de Or. 2, 77, 312:

    Bellovacos impulsos ab suis principibus ab Aeduis defecisse,

    Caes. B. G. 2, 14, 3:

    vel iratum vel impulsum ab aliis,

    Quint. 11, 1, 71:

    hac fama impulsus Chremes ultro ad me venit,

    Ter. And. 1, 1, 72:

    impulsus irā... Quibus iris impulsus,

    id. Hec. 3, 5, 35:

    furore atque amentia impulsus,

    Caes. B. G. 1, 40, 4:

    hac impulsi occasione,

    id. ib. 7, 1, 3:

    Induciomari nuntiis impulsi,

    id. ib. 5, 26, 2:

    Cassandrae impulsus furiis,

    Verg. A. 10, 68 et saep.:

    quia et initio movendus sit judex et summo impellendus,

    Quint. 7, 1, 10:

    cum simul terra, simul mari bellum impelleretur,

    Tac. Agr. 25; cf.:

    impulsum bellum,

    Luc. 7, 5; 7, 330.—
    (η).
    Absol.: cui (daimoniôi) sempel ipse paruerit, numquam impellenti, saepe revocanti, Cic. Div. 1, 54, 122:

    qui nullo impellente fallebant,

    id. Fl. 8, 20:

    uno ictu frequenter impellunt (sententiae),

    Quint. 12, 10, 48.—
    B.
    To overthrow, subdue, destroy (rare): praecipitantem igitur impellamus, et perditum prosternamus, Cic. Clu. 26, 70:

    miseri post fata Sychaei... Solus hic (Aeneas) inflexit sensus animumque labantem Impulit,

    i. e. has completely subdued, Verg. A. 4, 23:

    impellere ruentem,

    to destroy completely, Tac. H. 2, 63 fin.:

    inpulsas Vitellii res audietis,

    id. ib. 3, 2:

    inmenso Achaicae victoriae momento ad impellendos mores,

    Plin. 33, 11, 53, § 149:

    impulsum bellum,

    i. e. brought near to a close, Luc. 5, 330:

    impellens quidquid sibi, summa petenti, obstaret,

    id. 1, 149:

    tum leviter est temptatum,... et nunc maximo temporum nostrorum auctore prope inpulsum,

    Quint. 3, 4, 2 Spald. N. cr.

    Lewis & Short latin dictionary > inpello

  • 11 admoveo

    ad-mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2, v. a. (admōram, admōrim, etc., sync. for admoveram, admoverim, etc., Verg. A. 4, 367; Ov. P. 3, 7, 36), to move a person or thing; to bring, conduct, lead, carry, etc., to or toward a place (syn.: adduco, adicio, adhibeo, appello).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with ad or with dat. (in the histt., of an army, implements for besieging, etc.; class. at all periods): dum ne exercitum propius urbem Romam CC milia admoveret, Cic. Phil. 6, 3, 5:

    copias in locum,

    Liv. 42, 57:

    signa Achradinae,

    id. 25, 24 ext.; so Flor. 1, 24, 3, 23:

    castra,

    Sil. 1, 296.—Hence, also, sometimes absol., to draw near, to approach, to bring near:

    jam admovebat rex,

    Curt. 9, 4:

    jam opera admoventi deditio est facta,

    Liv. 32, 32:

    scalas moenibus,

    Tac. A. 13, 39. — Trop.:

    quot admovi illi fabricas! quot fallacias!

    Plaut. Cist. 2, 2, 5 (where formerly admoenivi was erroneously read):

    tamquam aliquā machinā admotā, capere Asinii adulescentiam,

    Cic. Clu. 13;

    so also: ignes ardentesque laminae ceterique cruciatus admovebantur (sc. civi Romano),

    id. Verr. 2, 5, 63:

    dolorum faces,

    id. Off. 2, 10, 37:

    cumque quasi faces ei doloris admoverentur,

    id. Tusc. 2, 25, 61:

    fasciculum ad nares,

    id. ib. 3, 18 fin.:

    pecus flagrantibus aris,

    Verg. A. 12, 171:

    admotae hostiae (sc. aris),

    Tac. A. 2, 69; so Suet. Calig. 32; Luc. 7, 165: Hannibalem admotum, i. e. adductum altaribus, led or conducted to, Liv. 21, 1:

    labra poculis,

    Verg. E. 3, 43:

    ignes templis,

    Tib. 3, 5, 11:

    exercitum Ariminum,

    Liv. 28, 46:

    vultum ad auditores,

    Auct. Her. 3, 15:

    animam admotis fugientem sustinet herbis,

    Ov. M. 10, 188:

    (opes) Stygiis admoverat umbris,

    id. ib. 1, 139:

    manus operi,

    to apply, id. ib. 10, 254:

    capiti diadema,

    Suet. Caes. 79:

    digitum scripturae,

    id. Aug. 80:

    oscula,

    to give a kiss, Ov. M. 10, 644:

    aliquem ad munera publica,

    to promote, advance, Suet. Tib. 10:

    infantes papillae,

    to put to, id. Tib. 44 al.:

    gressum,

    to approach nearer, Stat. Th. 11, 560 (cf.: addere gressum).—
    B.
    Esp.
    1.
    To bring one thing near to another, and in the pass. poet. of places, to lie or be situated near:

    nocturna ad lumina linum nuper ubi extinctum admoveas,

    Lucr. 6, 901:

    quae nisi admoto igne ignem concipere possit,

    Cic. de Or. 2, 45 fin.: culina ut sit admota, i. e. near or close by, Varr. R. R. 1, 13, 2:

    genus admotum Superis,

    nearly related, Sil. 8, 295:

    admota Nilo Africa,

    Juv. 10, 149.—Hence, aliquem alicui, to bring one near another, i. e. to make friends, to reconcile:

    mors Agrippae admovit propius Neronem Caesari,

    Vell. 2, 96.—
    2.
    With the access. idea of regard to an object to be attained, to move, bring, or apply a thing to; e. g. admovere aures (or aurem), to lend an ear to: manus (or manum) operi, to put one's hand to a work, etc.: accessi, adstiti, animam ( my breath) compressi, aurem admovi, Ter. Phorm. 5, 6, 28:

    admovere aures et subauscultando excipere voces,

    Cic. de Or. 2, 36 (cf.:

    aures adhibere,

    id. Arch. 3:

    praebere aures,

    Ov. Tr. 3, 7, 25; and:

    tenere aures,

    id. ib. 4, 10, 49); and aures, poet. for auditores:

    cum tibi sol tepidus plures admoverit aures,

    Hor. Ep. 1, 20, 19:

    admovent manus vectigalibus populi Rom.,

    Cic. Agr. 1, 4; Ov. M. 15, 218; Liv. 5, 22, 4:

    in marmoribus, quibus Nicias manum admovisset,

    which he had put his hand to, Plin. 35, 11, 40, § 133; Curt. 6, 7:

    ruderibus purgandis manus primus admovit,

    Suet. Vesp. 8. But sometimes manus admovere signif., to lay violent hands on, to attack or assault:

    numquam deos ipsos admovere nocentibus manus,

    Liv. 5, 11 fin. al.—
    II.
    Fig., of mental objects, to put, apply, or direct to any thing:

    quid praedicem... quot stimulos admoverit homini,

    put the goad to, Cic. Sest. 5, 12:

    mulier saevissima est, Cum stimulos odio pudor admovet,

    Juv. 10, 328:

    num admoveri possit oratio ad sensus animorum inflammandos,

    Cic. de Or. 1, 14, 60:

    animis judicum admovere orationem, tamquam fidibus manum,

    id. Brut. 54, 200: sed alia quaedam sit ad eum admovenda curatio (just before: adhibenda oratio; cf.

    adhibeo),

    id. Tusc. 4, 28, 61: mentem ad voces alicujus, to direct to, attend to, Auct. Harusp. Resp. 10: serus enim Graecis admovit acumina chartis, not until late did ( the Roman) apply his wits to Greek literature, Hor. Ep. 2, 1, 161:

    terrorem,

    to strike with terror, Liv. 6, 10; 41, 17:

    spes est admota,

    Ov. M. 11, 454:

    spes cupiditati admota occaecavit animum,

    Liv. 43, 10; id. 27, 43: desiderium patriae, to instil or infuse, Curt. 6, 2 al.

    Lewis & Short latin dictionary > admoveo

  • 12 adspiro

    a-spīro ( adsp-, Baiter, Rib., Merk., K. and H.; asp-, Kayser, Halm, Müller), āvi, ātum, 1, v. n. and a.
    I.
    Neutr.
    A.
    To breathe or blow upon; constr. with ad, the dat., or absol.:

    ad quae (granaria) nulla aura umida ex propinquis locis adspiret,

    Varr. R. R. 1, 57:

    ut ne ad eum frigus adspiret,

    Cels. 2, 17:

    pulmones se contrahunt adspirantes,

    exhaling, Cic. N. D. 2, 55, 136:

    Lenius aspirans aură,

    Cat. 68, 64:

    amaracus illum Floribus et dulci adspirans complectitur umbrā,

    Verg. A. 1, 694: adspirant aurae in noctem, rise at or toward night, id. ib. 7, 8:

    si minuma adspirat aura,

    Plin. 13, 22, 43, § 124:

    tibia adspirat choro,

    accompanies, Hor. A. P. 204 al. —
    2.
    Trop.: alicui, to be favorable to, to favor, assist (the figure taken from a fair breeze):

    aspira mihi,

    Tib. 2, 1, 35:

    quibus aspirabat Amor,

    id. 2, 3, 71:

    adspirat primo fortuna labori,

    Verg. A. 2, 385:

    adspirate canenti,

    id. ib. 9, 525:

    di, coeptis adspirate meis,

    Ov. M. 1, 3.—Also absol.: magno se praedicat auxilio fuisse, quia paululum in rebus difficillimis aspiravit, Auct. ad Her. 4, 34 (cf. afflo).—
    B.
    To aspire to a person or thing, to desire to reach or obtain, i. e. to approach, come near (esp. with the access. idea of striving to attain to); constr. with ad, in with acc., the dat., a local adv., or absol. (class.; freq. in Cic.): qui prope ad ostium adspiraverint, Lucil. ap. Non. p. 4, 142:

    quid enim quisquam ad meam pecuniam me invito aspirat? quid accedit?

    Cic. Verr. 2, 1, 54 fin.; so id. Div. in Caecil. 5 fin.:

    tu ad eum Ciceronem numquam aspirasti,

    id. Pis. 5 fin.; so id. Fam. 7, 10:

    omnes aditus tuos interclusi, ut ad me adspirare non posses,

    id. Tusc. 5, 9, 27:

    aspirare in curiam,

    id. Verr. 2, 2, 31:

    in campum,

    id. Sull. 18, 52:

    ne non modo intrare, verum etiam adspicere aut aspirare possim,

    id. Caecin. 14; Col. 8, 14, 9:

    nec equis adspirat Achillis,

    Verg. A. 12, 352:

    sed non incendia Colchis adspirare sinit,

    Val. Fl. 7, 584.— Trop.:

    sed haec ad eam laudem, quam volumus, aspirare non possunt,

    arrive at, attain to, Cic. Or. 41, 140:

    bellicā laude aspirare ad Africanum nemo potest,

    id. Brut. 21, 84:

    haec etiam in equuleum coniciuntur, quo vita non adspirat beata,

    id. Tusc. 5, 5, 13; Gell. 14, 3, 10.—
    C.
    In gram., to give the h sound, to aspirate (cf. aspiratio, II. B.):

    consonantibus,

    Quint. 1, 5, 20:

    Graeci aspirare solent,

    id. 1, 4, 14; Nigid. ap. Gell. 13, 6, 3.—
    II.
    Act.
    A.
    To breathe or blow upon, to infuse, instil; lit. and trop. ( poet. or in post-Aug. prose):

    Juno ventos adspirat eunti,

    sends favoring winds, Verg. A. 5, 607:

    adspiravit auram quandam salutis fortuna,

    Amm. 19, 6:

    dictis divinum amorem,

    Verg. A. 8, 373:

    novam pectoribus fidem,

    Claud. Fesc. 14, 16:

    nobis tantum ingenii aspiret,

    Quint. 4, prooem. § 5.—
    * B.
    To breathe or blow upon; trop. of the sea, to wash:

    insula adspiratur freto Gallico,

    is washed, Sol. 22.

    Lewis & Short latin dictionary > adspiro

  • 13 aspiro

    a-spīro ( adsp-, Baiter, Rib., Merk., K. and H.; asp-, Kayser, Halm, Müller), āvi, ātum, 1, v. n. and a.
    I.
    Neutr.
    A.
    To breathe or blow upon; constr. with ad, the dat., or absol.:

    ad quae (granaria) nulla aura umida ex propinquis locis adspiret,

    Varr. R. R. 1, 57:

    ut ne ad eum frigus adspiret,

    Cels. 2, 17:

    pulmones se contrahunt adspirantes,

    exhaling, Cic. N. D. 2, 55, 136:

    Lenius aspirans aură,

    Cat. 68, 64:

    amaracus illum Floribus et dulci adspirans complectitur umbrā,

    Verg. A. 1, 694: adspirant aurae in noctem, rise at or toward night, id. ib. 7, 8:

    si minuma adspirat aura,

    Plin. 13, 22, 43, § 124:

    tibia adspirat choro,

    accompanies, Hor. A. P. 204 al. —
    2.
    Trop.: alicui, to be favorable to, to favor, assist (the figure taken from a fair breeze):

    aspira mihi,

    Tib. 2, 1, 35:

    quibus aspirabat Amor,

    id. 2, 3, 71:

    adspirat primo fortuna labori,

    Verg. A. 2, 385:

    adspirate canenti,

    id. ib. 9, 525:

    di, coeptis adspirate meis,

    Ov. M. 1, 3.—Also absol.: magno se praedicat auxilio fuisse, quia paululum in rebus difficillimis aspiravit, Auct. ad Her. 4, 34 (cf. afflo).—
    B.
    To aspire to a person or thing, to desire to reach or obtain, i. e. to approach, come near (esp. with the access. idea of striving to attain to); constr. with ad, in with acc., the dat., a local adv., or absol. (class.; freq. in Cic.): qui prope ad ostium adspiraverint, Lucil. ap. Non. p. 4, 142:

    quid enim quisquam ad meam pecuniam me invito aspirat? quid accedit?

    Cic. Verr. 2, 1, 54 fin.; so id. Div. in Caecil. 5 fin.:

    tu ad eum Ciceronem numquam aspirasti,

    id. Pis. 5 fin.; so id. Fam. 7, 10:

    omnes aditus tuos interclusi, ut ad me adspirare non posses,

    id. Tusc. 5, 9, 27:

    aspirare in curiam,

    id. Verr. 2, 2, 31:

    in campum,

    id. Sull. 18, 52:

    ne non modo intrare, verum etiam adspicere aut aspirare possim,

    id. Caecin. 14; Col. 8, 14, 9:

    nec equis adspirat Achillis,

    Verg. A. 12, 352:

    sed non incendia Colchis adspirare sinit,

    Val. Fl. 7, 584.— Trop.:

    sed haec ad eam laudem, quam volumus, aspirare non possunt,

    arrive at, attain to, Cic. Or. 41, 140:

    bellicā laude aspirare ad Africanum nemo potest,

    id. Brut. 21, 84:

    haec etiam in equuleum coniciuntur, quo vita non adspirat beata,

    id. Tusc. 5, 5, 13; Gell. 14, 3, 10.—
    C.
    In gram., to give the h sound, to aspirate (cf. aspiratio, II. B.):

    consonantibus,

    Quint. 1, 5, 20:

    Graeci aspirare solent,

    id. 1, 4, 14; Nigid. ap. Gell. 13, 6, 3.—
    II.
    Act.
    A.
    To breathe or blow upon, to infuse, instil; lit. and trop. ( poet. or in post-Aug. prose):

    Juno ventos adspirat eunti,

    sends favoring winds, Verg. A. 5, 607:

    adspiravit auram quandam salutis fortuna,

    Amm. 19, 6:

    dictis divinum amorem,

    Verg. A. 8, 373:

    novam pectoribus fidem,

    Claud. Fesc. 14, 16:

    nobis tantum ingenii aspiret,

    Quint. 4, prooem. § 5.—
    * B.
    To breathe or blow upon; trop. of the sea, to wash:

    insula adspiratur freto Gallico,

    is washed, Sol. 22.

    Lewis & Short latin dictionary > aspiro

  • 14 auctoro

    auctōro, āvi, ātum, 1, v. a. (access. form auctōror, āri, Dig. 26, 8, 4; 27, 6, 9; App. M. 9, p. 225, 40; Tert. ad Scap. 1) [auctor].
    I.
    To become security for, to give a pledge as bondsman, Dig. 27, 6, 9; 26, 8, 4.— Trop., in the pass.:

    observatio satis auctorata consensūs patrocinio,

    confirmed, supported, Tert. Cor. Mil. 2.—
    II.
    More freq. se auctorare, or pass. auctorari, to bind or oblige one ' s self to something, to hire one ' s self out for some service (mostly post-Aug.;

    never in Cic.): vindemitor auctoratus,

    Plin. 14, 1, 3, § 10.—Esp. of gladiators: Quid refert, uri virgis ferroque necari Auctoratus eas, * Hor. S. 2, 7, 59 (qui se vendunt ludo (gladiatorio) auctorati vocantur;

    auctoratio enim dicitur venditio gladiatorum, Acro): proximo munere inter novos auctoratos ferulis vapulare placet,

    Sen. Apocol.p.251 Bip.:

    auctoratus ob sepeliendum patrem,

    Quint. Decl. 302; Inscr. Orell. 4404.—Hence, in the pun:

    ipsum magis auctoratum populum Romanum circumferens,

    i. e. brought into greater danger than the gladiators, Plin. 36, 15, 24, § 117.—Hence,
    B.
    In gen., to bind:

    eo pignore velut auctoratum sibi proditorem ratus est,

    Liv. 36, 10; Manil. 5, 340.—
    * C.
    Sibi mortem aliquā re, to bring death to one ' s self by some means, Vell. 2, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > auctoro

  • 15 comperio

    com-pĕrĭo, pĕri, pertum, 4, v. a. [root par-, of paro, pario; cf. 2. comparo, and aperio, operio, etc.; by others separated from these words and referred to root per-, of peiraô, peritus, periculum; but cf. Corss. Ausspr. II. 410], lit., to disclose wholly, lay open (a fact), without the access. idea of communicating the thing disclosed (which aperio expresses; v. aperio); to obtain a knowledge of a thing, to find out with certainty, to have or gain certain information, to ascertain, learn, etc. (class. in prose and poetry):

    certo comperi,

    Ter. Eun. 5, 1, 9:

    cum indicia mortis se comperisse manifesto et manu tenere diceret,

    Cic. Brut. 80, 277:

    hoc,

    Nep. Eum. 8, 4:

    stellarum ortus,

    Cat. 66, 2:

    de amore hoc comperit,

    Ter. And. 1, 3, 6:

    nihil de hoc (Sullā) consul comperi,

    Cic. Sull. 31, 86; Sall. J. 68, 1:

    postquam de scelere filii comperit,

    Nep. Paus. 5, 3; Suet. Dom. 6 al.—With inf. and acc., Ter. And. 1, 1, 63:

    posteaquam comperit eum posse vivere,

    Cic. Rosc. Am. 12, 33:

    hanc gentem Clusium inde venisse comperio,

    Liv. 5, 35, 3; Quint. 1, 7, 24: diram qui contudit hydram, comperit invidiam supremo fine domari, * Hor. Ep. 2, 1, 12:

    ubi comperi ex eis qui, etc.,

    Ter. Heaut. 1, 1, 69:

    aliquid ex multis,

    Cic. Clu. 68, 192:

    ex litteris,

    Nep. Paus. 4, 5:

    per exploratores,

    Caes. B. G. 4, 19; 6, 28; Nep. Alcib. 8, 6:

    certis auctoribus,

    Cic. Att. 14, 8, 1:

    nihil testibus, nihil tabulis, nihil aliquo gravi argumento,

    id. Clu. 45, 126; Caes. B. C. 2, 37:

    a quo ut rem gestam comperit,

    Nep. Dat. 3, 4:

    quae ex fratre compererat nuntiari regi jubet,

    Curt. 6, 7, 18:

    ut postea ex captivis comperit,

    Caes. B. G. 1, 22; Hirt. B. G. 8, 17; 8, 36.—Cicero, on account of the frequent repetition of the phrase omnia comperi, in the trial of Catiline, was often bantered by his contemporaries;

    hence: (Clodius) me tantum comperisse omnia criminabatur,

    Cic. Att. 1, 14, 5; cf. id. Fam. 5, 5, 2.—With depend. question:

    dolo an vere cunctatus, parum comperimus,

    Sall. J. 113, 1; 67, 3.—
    (β).
    Esp. freq. in part. perf. pass.:

    Oppianici facinus manifesto compertum atque deprehensum,

    Cic. Clu. 14, 43:

    non ego haec incertis jacta rumoribus adfero ad vos, sed comperta et explorata,

    Liv. 42, 13, 1; cf. id. 29, 18, 7; 29, 21, 13:

    sintne haec investigata, comperta, patefacta per me,

    Quint. 9, 3, 49:

    pecuniam ex aerario scribae viatoresque aedilicii clam egessisse per indicem comperti,

    discovered, Liv. 30, 39, 7: compertus adulterare matronas, Suet. Aug. 67:

    uxorem in stupro generi compertam,

    detected, id. Tib. 35.—Also with the gen. of the crime:

    compertus stupri,

    Liv. 22, 57, 2; Just. 11, 11, 5:

    probri,

    Liv. 7, 4, 4:

    sacrilegii,

    id. 32, 1, 8:

    flagitii,

    Tac. A. 1, 3; 4, 11:

    de his haud facile compertum narraverim,

    give certain information, Sall. J. 17, 2:

    qui ex fratre comperta ipsi nuntiasset,

    Curt. 6, 8, 11:

    haec ex vate comperta nuntiabat,

    id. 7, 7, 22.— In abl. absol.: comperto lege Gabiniā Bithyniam et Pontum consuli datam, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 1130 P.; so Liv. 31, 39, 4 and 7; 33, 5, 4; Tac. A. 1, 66; 4, 36; 11, 13 fin.; 14, 57.—So, also, compertum habeo and compertum mihi est, I know full well:

    quod de his duobus habuerint compertum,

    Cic. Clu. 45, 127; so Sall. C. 2, 2; 22 fin.:

    pro comperto polliceri,

    as certain, Suet. Ner. 31.—Hence, compertē, adv., on good authority; only Gell. 1, 22, 9; and in comp., id. 1, 11, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > comperio

  • 16 confero

    confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.
    I.
    To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).
    A.
    In gen.:

    ligna circa casam,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    arma,

    Vell. 2, 114, 4:

    cibos ore suo (aves),

    Quint. 2, 6, 7:

    undique collatis membris,

    Hor. A. P. 3 al.:

    sarcinas in unum locum,

    Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:

    collatis militaribus signis,

    id. ib. 7, 2:

    ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,

    Hor. C. 3, 4, 19:

    quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,

    Col. 1, 6, 7:

    illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,

    Tac. A. 4, 46 fin.:

    dentes in corpore (canes),

    Ov. M. 3, 236:

    materiam omnem, antequam dicere ordiamur,

    Quint. 3, 9, 8:

    summas (scriptorum) in commentarium et capita,

    id. 10, 7, 32:

    plura opera in unam tabulam,

    id. 8, 5, 26:

    quae in proximos quinque libros conlata sunt,

    id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:

    rogus inimicis collatus manibus,

    Petr. 115 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:

    dona mihi,

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    contulit aes populus,

    Ov. F. 4, 351;

    so freq. on monuments: AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:

    EX AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3991:

    aurum argentumque in publicum,

    Liv. 28, 36, 3:

    munera ei,

    Nep. Ages. 7, 3:

    tributa quotannis ex censu,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:

    conferre eo minus tributi,

    Liv. 5, 20, 5:

    in commune,

    Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:

    quadringena talenta quotannis Delum,

    Nep. Arist. 3, 1:

    (pecunia) ad ejus honores conlata,

    Cic. Fl. 25, 59:

    ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,

    id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

    sextantes in capita,

    Liv. 2, 33, 11:

    pecunias,

    Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:

    vinum alius, alius mel,

    Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:

    sua bona in medium,

    ib. 37, 6, 1 pr.:

    magnam partem patrimonii alicui rei,

    ib. 50, 4, 5:

    cum et Socrati collatum sit ad victum,

    Quint. 12, 7, 9.— Absol.:

    nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,

    Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,
    b.
    Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.
    (α).
    With ad:

    naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,

    Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—
    * (β).
    With in:

    rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,

    Quint. 10, 7, 26.—
    (γ).
    With dat.:

    Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,

    Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—
    (δ).
    With subj. inf.:

    incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,

    Plin. 19, 5, 26, § 83.—
    (ε).
    Absol.:

    multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,

    Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—
    2.
    To bring into connection, to unite, join, connect:

    membris collatis, of an embrace,

    Lucr. 4, 1101; cf.

    ora,

    App. M. 5, p. 161, 17:

    fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,

    Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,

    gradum ( = congredi),

    id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:

    dissimiles et dispares res in unam potestatem,

    Vitr. 2, 6, 4.—
    b.
    Trop.:

    collatis viribus,

    Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:

    conferre vires in unum,

    Liv. 33, 19, 7:

    collata omnium vota in unius salutem,

    Plin. Pan. 23, 5:

    e singulis frustis collata oratio,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:

    velut studia inter nos conferebamus,

    id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:

    si quid res feret, coram inter nos conferemus,

    Cic. Att. 1, 20, 1:

    sollicitudines nostras inter nos,

    id. Fam. 6, 21, 2:

    rationes,

    id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:

    cum hoc in viā sermonem contulit,

    id. Inv. 2, 4, 14; cf.:

    cum aliquo aut sermones aut consilia,

    id. Phil. 2, 15, 38:

    consilia ad adulescentes,

    Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:

    consilia dispersim antea habita,

    Suet. Caes. 80:

    injurias,

    to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:

    omnes sapientes decet conferre et fabulari,

    Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:

    fusi contulerimus inter nos... quid finis,

    Cic. Fin. 2, 2, 4:

    ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,

    Liv. 27, 20, 4.—
    3.
    To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):

    (Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,

    Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

    signa cum Alexandrinis,

    id. Pis. 21, 49; cf.:

    collatis signis depugnare,

    Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:

    arma cum aliquo,

    Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:

    arma inter se,

    Liv. 21, 1, 2:

    castra cum hoste,

    id. 26, 12, 14; cf.:

    castra castris,

    id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:

    pedem cum pede,

    to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:

    pede conlato,

    id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:

    gradum cum aliquo,

    id. 7, 33, 11:

    pectora luctantia nexu pectoribus,

    Ov. M. 6, 242:

    stat conferre manum Aeneae,

    Verg. A. 12, 678:

    prima movet Cacus collatā proelia dextrā,

    Ov. F. 1, 569:

    collatis cursibus hastas conicere,

    Val. Fl. 6, 270:

    seque viro vir contulit,

    Verg. A. 10, 735.— Poet.:

    inter sese duri certamina belli,

    Verg. A. 10, 147:

    contra conferre manu certamina pugnae,

    Lucr. 4, 843:

    collato Marte,

    Ov. M. 12, 379.— Absol.:

    mecum confer, ait,

    fight with me, Ov. M. 10, 603.—
    b.
    Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:

    non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?

    Cic. Planc. 19, 48:

    pedem cum singulis,

    Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:

    qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,

    Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:

    lites,

    to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—
    4.
    To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.
    (α).
    With cum:

    quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?

    Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:

    ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,

    id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:

    cum maximis minima,

    id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:

    nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,

    Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:

    illa cum Graeciā,

    id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —
    (β).
    With inter se (rare):

    vitam inter se utriusque conferte,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20.—
    * (γ).
    With ad:

    bos ad bovem collatus,

    Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—
    (δ).
    With dat.:

    tempora praesentia praeteritis,

    Lucr. 2, 1166:

    parva magnis,

    Cic. Or. 4, 14:

    alicui illud,

    id. Inv. 2, 50, 151:

    lanam tinctam Tyriae lacernae,

    Quint. 12, 10, 75:

    ingenia ingeniis,

    Sen. Contr. 5, 33:

    illam puellis,

    Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:

    nil jucundo amico,

    Hor. S. 1, 5, 44:

    (Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,

    Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—
    (ε).
    With acc. only:

    tesseram hospitalem,

    Plaut. Poen. 5, 2, 88:

    conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:

    exemplum,

    Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:

    nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,

    Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:

    census,

    Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:

    haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
    5.
    With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:

    quam potero in verba conferam paucissima,

    Plaut. Men. prol. 6; cf.:

    in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,

    id. Ps. 1, 3, 44:

    rem in pauca,

    id. Poen. 5, 4, 68; and:

    in pauca verba,

    id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:

    totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,

    Cic. Att. 13, 13, 1:

    ut in pauca conferam,

    id. Caecin. 6, 17:

    sua verba in duos versus,

    Ov. F. 1, 162:

    ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,

    Suet. Caes. 44.— [p. 412] *
    6.
    To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.

    fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,

    Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.
    II.
    (Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).
    A.
    Prop.
    1.
    In gen.
    (α).
    With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:

    qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,

    Caes. B. G. 2, 13:

    se suaque eo,

    id. ib. 3, 28:

    se suaque in naves,

    Nep. Them. 2, 7 al.:

    iter Brundisium versus,

    Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:

    suas rationes et copias in illam provinciam,

    id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;

    Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,

    Liv. 23, 17, 8:

    parentes illuc,

    Tac. A. 4, 46:

    se Rhodum conferre,

    Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:

    se Colonas,

    Nep. Paus. 3, 3:

    quo se fusa acies,

    Liv. 9, 16, 1 al.:

    se ad Tissaphernem,

    Nep. Alcib. 5, 2; so,

    se ad Pharnabazum,

    id. Con. 2, 1:

    se in fugam,

    Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:

    conicere se in pedes,

    Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:

    pituita eo se umorve confert,

    Cels. 2, 12.—
    (β).
    Absol.:

    pulcre haec confertur ratis,

    is borne away, Plaut. Bacch. 4, 6, 27.—
    2.
    Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:

    aliquem in saxum,

    Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:

    corpus in albam volucrem,

    id. ib. 12, 145.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:

    quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,

    Cic. Lael. 1, 1:

    (Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,

    id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:

    qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,

    id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:

    se ad studium scribendi,

    id. Arch. 3, 4:

    se ad studia litterarum,

    id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:

    meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),

    Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:

    suspitionem in Capitonem,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,

    Tac. A. 4, 39:

    lamentationes suas etiam in testamentum,

    id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,
    2.
    With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).
    (α).
    With dat.:

    dona quid cessant mihi Conferre?

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    tibi munera,

    Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:

    victoribus praemia,

    Suet. Calig. 20:

    puellae quinquaginta milia nummūm,

    Plin. Ep. 6, 32, 2:

    fructum alio,

    Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—
    (β).
    With ad and acc.:

    hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,

    Tac. A. 3, 72:

    Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,

    Cic. Imp. Pomp. 4, 9:

    omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,

    id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:

    omnem meam curam atque operam ad philosophiam,

    id. ib. 4, 3, 4:

    omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,

    id. Att. 7, 1, 2:

    animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,

    Cic. Off. 1, 33, 120:

    orationem omnem ad misericordiam,

    id. Lig. 1, 1.—
    (γ).
    With in:

    omnes curas cogitationesque in rem publicam,

    Cic. Off. 2, 1, 2:

    diligentiam in valetudinem tuam,

    id. Fam. 16, 4, 4:

    praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,

    id. Agr. 2, 23, 60:

    in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,

    id. Off. 1, 15, 48; so,

    plurimum benignitatis in eum,

    id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:

    in unius salutem collata omnium vota,

    Plin. Pan. 23, 5.—
    (δ).
    With erga:

    commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,

    Cic. Fam. 10, 5, 1.—
    3.
    With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:

    species istas hominum in deos,

    Cic. N. D. 1, 27, 77:

    res ad imperium deorum,

    Lucr. 6, 54:

    permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,

    Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:

    mortis illius invidiam in L. Flaccum,

    id. Fl. 17, 41:

    suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,

    Caes. B. G. 1, 40:

    sua vitia et suam culpam in senectutem,

    Cic. Sen. 5, 14:

    hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,

    id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:

    culpam in aliquem,

    Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:

    causam in aliquem,

    id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:

    causam in tempus,

    Cic. de Or. 3, 61, 228.—
    4.
    To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):

    Carthaginis expugnationem in hunc annum,

    Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:

    omnia in mensem Martium,

    Cic. Att. 6, 1, 24:

    aliquid in ambulationis tempus,

    id. Q. Fr. 3, 3, 1:

    eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,

    id. Off. 3, 24, 93:

    quod in longiorem diem conlaturus fuisset,

    Caes. B. G. 1, 40 fin.:

    alicujus consulatum in annum aliquem,

    Plin. Pan. 61.—Rarely of place:

    idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,

    Caes. B. C. 3, 81 fin.
    5.
    To bring on, cause, occasion, induce:

    pestem alicui,

    Col. 1, 5, 4:

    candorem mollitiamque,

    Plin. 35, 15, 50, § 175.

    Lewis & Short latin dictionary > confero

  • 17 consulo

    consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and a. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
    I.
    To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
    A. 1.
    In gen.
    (α).
    Absol.: quid nunc? etiam consulis? do you still deliberate, i. e. hesitate? Plaut. Trin. 2, 4, 171; cf. id. Truc. 2, 4, 75 Speng.: ne quid in consulendo adversi eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    consulto opus est,

    there is need of deliberation, Sall. C. 1, 6:

    dum tempus consulendi est,

    Ter. Hec. 5, 1, 19:

    satis facere consulentibus,

    Cic. Or. 42, 143:

    ut omnium rerum vobis ad consulendum potestas esset,

    Liv. 8, 13, 18:

    ut tot uno tempore motibus animi turbati trepidarent magis quam consulerent,

    id. 21, 16, 2:

    praesidium consulenti curiae,

    Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    (β).
    With in and acc.:

    consulere in longitudinem,

    to take thought for the future, Ter. Heaut. 5, 2, 10:

    in commune,

    for the common good, id. And. 3, 3, 16; Liv. 32, 21, 1; Tac. A. 12, 5; id. Agr. 12; Curt. 5, 9, 14;

    and in the same sense: in medium,

    Verg. A. 11, 335; Liv. 24, 22, 15; Tac. H. 2, 5; Luc. 5, 46:

    in unum,

    Tac. H. 1, 68; 4, 70:

    in publicum (opp. suscipere proprias simultates),

    Plin. Ep. 9, 13, 21; Tac. A. 1, 24.—
    (γ).
    With de and abl.:

    bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; so,

    de communibus negotiis,

    id. J. 105, 1:

    de salute suorum,

    Cic. Sull. 22, 63:

    omnibus de rebus,

    Tac. A. 4, 40.—
    (δ).
    With ut or ne:

    consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153:

    tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,

    Verg. A. 9, 322.— Impers.:

    ut urbi... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    ne deficerent, consulendum esse,

    Cels. 3, 4, 31.—
    2.
    Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for:

    tuae rei bene consulere cupio,

    Plaut. Trin. 3, 2, 9:

    quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,

    Ter. Heaut. 4, 3, 37:

    qui parti civium consulunt, partem neglegunt,

    Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique [p. 442] servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so,

    famae, pudicitiae tuae,

    id. Phil. 2, 2, 3:

    dignitati meae,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    suae vitae,

    Caes. B. G. 7, 12:

    receptui sibi,

    id. B. C. 3, 69:

    reipublicae juxta ac sibi,

    Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1:

    timori magis quam religioni,

    Caes. B. C. 1, 67; cf.:

    magis irae quam famae,

    Sall. C. 51, 7:

    qui mi consultum optime velit esse,

    Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so,

    male patriae,

    Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si:

    melius consulet (sibi), si, etc.,

    Cels. 1, 3, 55.—
    B.
    Act.
    1.
    Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
    a.
    In gen.:

    cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,

    Cic. Fam. 11, 29, 1:

    te, qui philosophum audis,

    id. ib. 9, 26, 1:

    Apellem tragoedum, uter, etc.,

    Suet. Calig. 33 al. —Of inanim. objects:

    speculum suum,

    Ov. A. A. 3, 136; cf.:

    spectatas undas, quid se deceat,

    id. M. 4, 312:

    nares, an olerent aera Corinthōn,

    Mart. 9, 60, 11:

    diem de gemmis, etc.,

    Ov. A. A. 1, 251 sq.:

    animum nostrum,

    Quint. 4, 2, 52:

    aures meas,

    id. 9, 4, 93:

    suas vires,

    id. 10, 2, 18 al. —With two accs.:

    ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,

    Plaut. Men. 4, 3, 26:

    nec te id consulo,

    Cic. Att. 7, 20, 2:

    consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,

    Petr. 88.—Freq.,
    b.
    Esp. as t. t.
    (α).
    In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.:

    Apollinem de re,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,

    Liv. 1, 20, 7:

    deos hominum fibris,

    Tac. A. 14, 30 fin.:

    Phoebi oracula,

    Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5:

    Tiresiam conjectorem,

    Plaut. Am. 5, 1, 76:

    haruspicem,

    Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4:

    vates nunc extis, nunc per aves,

    Liv. 2, 42, 10:

    Cumaeam anum,

    Ov. F. 4, 158:

    avem primum visam augur,

    id. ib. 1, 180:

    spirantia exta,

    Verg. A. 4, 64; so,

    trepidantia exta,

    Ov. M. 15, 576:

    sacras sortes,

    id. ib. 11, 412:

    Etrusci haruspices male consulentes,

    Gell. 4, 5, 5.— Pass. impers.:

    si publice consuletur... sin privatim,

    Tac. G. 10. —With dependent question:

    senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,

    Liv. 39, 5, 9:

    consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,

    Tac. A. 1, 10.—
    (β).
    In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.:

    quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,

    Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

    consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,

    id. Fam. 7, 11, 2:

    si jus consuleres, peritissimus,

    Liv. 39, 40, 6:

    munus hoc eorum qui consuluntur,

    i. e. who are skilled in the law, Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.—

    With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,

    Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.—
    (γ).
    In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult:

    Quirites, utrum, etc.,

    Liv. 31, 7, 2; so,

    senatum,

    Sall. J. 28, 2:

    senatum de foedere,

    id. ib. 39, 2;

    62, 10: populum de ejus morte,

    Cic. Mil. 7, 16:

    plebem in omnia (tribuni),

    Liv. 6, 39, 2 al. —
    2.
    Aliquid.
    a.
    To take counsel or deliberate upon something, to consider:

    est consulere quiddam quod tecum volo,

    Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63:

    rem delatam consulere ordine non licuit,

    Liv. 2, 28, 2; so,

    consulere et explorare rem,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    consulis rem nulli obscuram,

    Verg. A. 11, 344 al.:

    bis repulsi Galli quid agant consulunt,

    Caes. B. G. 7, 83.—
    b.
    To advise something, to give advice:

    tun' consulis quicquam?

    Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.— Absol.:

    ab re consulit blandiloquentulus,

    advises to his hurt, Plaut. Trin. 2, 1, 17.
    II.
    Sometimes meton. (causa pro effectu).
    A.
    To take a resolution, resolve, conclude, determine.
    1.
    Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem:

    de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,

    Liv. 28, 29, 8; so,

    de perfugis gravius quam de fugitivis,

    id. 30, 43, 13:

    in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,

    id. 3, 36, 7; so,

    crudeliter in deditos victosque,

    id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16. —
    2.
    Act.:

    quid in concilio consuluistis?

    Plaut. Bacch. 1, 1, 6:

    animum ego inducam tamen, ut illud, quod tuam in rem bene conducat, consulam,

    id. Cist. 3, 4: ne quid gravius de salute tuā consulas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 1:

    pessime istuc in te atque in illum consulis,

    Ter. Heaut. 3, 1, 28:

    quae reges irā inpulsi male consuluerint,

    Sall. C. 51, 4:

    nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    id. J. 95, 3.— Pass. impers.:

    aliter mihi de illis ac de me ipso consulendum est,

    Cic. Att. 7, 13, 3.—
    B.
    With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with:

    sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,

    Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    boni consulendum,

    Varr. L. L. 7, § 40 Müll.:

    tu haec quaeso consule missa boni,

    Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so,

    nostrum laborem,

    Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3:

    hoc munus,

    Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17:

    quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,

    Plin. 33, prooem. 2, § 4;

    8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,

    App. M. 8, p. 205, 28.— Hence,
    1.
    consultus, a, um, P. a.
    A.
    Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered:

    bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.:

    ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,

    Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6:

    operā consultā,

    with mature reflection, Gell. 7 (6), 17, 3;

    in the same sense, consulto consilio,

    Paul. Sent. 1, 9, 6:

    consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,

    it is better. more advantageous, Dig. 2, 15, 15.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law:

    non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,

    Cic. Phil. 9, 5, 10:

    juris atque eloquentiae,

    Liv. 10, 22, 7:

    consultissimus vir omnis divini atque humani juris,

    id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10:

    insanientis sapientiae,

    Hor. C. 1, 34, 3:

    universae disciplinae,

    Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer:

    tu consultus modo rusticus,

    Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.— Absol.:

    ut natura non disciplinā consultus esse videatur,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,

    id. Brut. 40, 148:

    consultiores sibimet videntur Deo,

    Tert. adv. Marc. 2, 2.—
    2.
    Subst.: consultum, i, n.
    A.
    (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity:

    Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,

    Tac. H. 2, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15;

    1, 2, 5),

    Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

    senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus... aequum visum est senatum vice populi consuli,

    Just. Inst. 1, 2, 5;

    for which, consulta Patrum,

    Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council:

    ne senatus consultum Siculi homines facere possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections:

    facta et consulta fortium et sapientium,

    Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.:

    facta consultaque Alexandri,

    Sall. H. 3, 7 Dietsch:

    consulta et decreta,

    id. J. 11, 5:

    consulta sese omnia cum illo integra habere,

    all objects of consultation, plans, id. ib. 108, 2; cf.:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    plans, Liv. 25, 16, 4; and:

    approbare collegam consulta,

    id. 10, 39, 10:

    dum consulta petis,

    responses, oracles, divinations, Verg. A. 6, 151:

    tua magna,

    decisions, id. ib. 11, 410; so,

    mollia,

    Tac. A. 1, 40:

    mala,

    id. ib. 6, 6:

    ex consulto factum,

    purposely, voluntarily, Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
    (α).
    Form consultō (class. in prose and poetry):

    utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,

    Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al. —
    (β).
    Form consultē (mostly ante- and post-class.):

    qui consulte, docte atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    caute atque consulte gesta,

    Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.— Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. — Sup., Capitol. Pert. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > consulo

  • 18 Senatusconsultum

    consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and a. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
    I.
    To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
    A. 1.
    In gen.
    (α).
    Absol.: quid nunc? etiam consulis? do you still deliberate, i. e. hesitate? Plaut. Trin. 2, 4, 171; cf. id. Truc. 2, 4, 75 Speng.: ne quid in consulendo adversi eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    consulto opus est,

    there is need of deliberation, Sall. C. 1, 6:

    dum tempus consulendi est,

    Ter. Hec. 5, 1, 19:

    satis facere consulentibus,

    Cic. Or. 42, 143:

    ut omnium rerum vobis ad consulendum potestas esset,

    Liv. 8, 13, 18:

    ut tot uno tempore motibus animi turbati trepidarent magis quam consulerent,

    id. 21, 16, 2:

    praesidium consulenti curiae,

    Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    (β).
    With in and acc.:

    consulere in longitudinem,

    to take thought for the future, Ter. Heaut. 5, 2, 10:

    in commune,

    for the common good, id. And. 3, 3, 16; Liv. 32, 21, 1; Tac. A. 12, 5; id. Agr. 12; Curt. 5, 9, 14;

    and in the same sense: in medium,

    Verg. A. 11, 335; Liv. 24, 22, 15; Tac. H. 2, 5; Luc. 5, 46:

    in unum,

    Tac. H. 1, 68; 4, 70:

    in publicum (opp. suscipere proprias simultates),

    Plin. Ep. 9, 13, 21; Tac. A. 1, 24.—
    (γ).
    With de and abl.:

    bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; so,

    de communibus negotiis,

    id. J. 105, 1:

    de salute suorum,

    Cic. Sull. 22, 63:

    omnibus de rebus,

    Tac. A. 4, 40.—
    (δ).
    With ut or ne:

    consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153:

    tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,

    Verg. A. 9, 322.— Impers.:

    ut urbi... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    ne deficerent, consulendum esse,

    Cels. 3, 4, 31.—
    2.
    Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for:

    tuae rei bene consulere cupio,

    Plaut. Trin. 3, 2, 9:

    quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,

    Ter. Heaut. 4, 3, 37:

    qui parti civium consulunt, partem neglegunt,

    Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique [p. 442] servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so,

    famae, pudicitiae tuae,

    id. Phil. 2, 2, 3:

    dignitati meae,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    suae vitae,

    Caes. B. G. 7, 12:

    receptui sibi,

    id. B. C. 3, 69:

    reipublicae juxta ac sibi,

    Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1:

    timori magis quam religioni,

    Caes. B. C. 1, 67; cf.:

    magis irae quam famae,

    Sall. C. 51, 7:

    qui mi consultum optime velit esse,

    Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so,

    male patriae,

    Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si:

    melius consulet (sibi), si, etc.,

    Cels. 1, 3, 55.—
    B.
    Act.
    1.
    Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
    a.
    In gen.:

    cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,

    Cic. Fam. 11, 29, 1:

    te, qui philosophum audis,

    id. ib. 9, 26, 1:

    Apellem tragoedum, uter, etc.,

    Suet. Calig. 33 al. —Of inanim. objects:

    speculum suum,

    Ov. A. A. 3, 136; cf.:

    spectatas undas, quid se deceat,

    id. M. 4, 312:

    nares, an olerent aera Corinthōn,

    Mart. 9, 60, 11:

    diem de gemmis, etc.,

    Ov. A. A. 1, 251 sq.:

    animum nostrum,

    Quint. 4, 2, 52:

    aures meas,

    id. 9, 4, 93:

    suas vires,

    id. 10, 2, 18 al. —With two accs.:

    ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,

    Plaut. Men. 4, 3, 26:

    nec te id consulo,

    Cic. Att. 7, 20, 2:

    consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,

    Petr. 88.—Freq.,
    b.
    Esp. as t. t.
    (α).
    In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.:

    Apollinem de re,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,

    Liv. 1, 20, 7:

    deos hominum fibris,

    Tac. A. 14, 30 fin.:

    Phoebi oracula,

    Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5:

    Tiresiam conjectorem,

    Plaut. Am. 5, 1, 76:

    haruspicem,

    Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4:

    vates nunc extis, nunc per aves,

    Liv. 2, 42, 10:

    Cumaeam anum,

    Ov. F. 4, 158:

    avem primum visam augur,

    id. ib. 1, 180:

    spirantia exta,

    Verg. A. 4, 64; so,

    trepidantia exta,

    Ov. M. 15, 576:

    sacras sortes,

    id. ib. 11, 412:

    Etrusci haruspices male consulentes,

    Gell. 4, 5, 5.— Pass. impers.:

    si publice consuletur... sin privatim,

    Tac. G. 10. —With dependent question:

    senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,

    Liv. 39, 5, 9:

    consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,

    Tac. A. 1, 10.—
    (β).
    In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.:

    quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,

    Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

    consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,

    id. Fam. 7, 11, 2:

    si jus consuleres, peritissimus,

    Liv. 39, 40, 6:

    munus hoc eorum qui consuluntur,

    i. e. who are skilled in the law, Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.—

    With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,

    Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.—
    (γ).
    In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult:

    Quirites, utrum, etc.,

    Liv. 31, 7, 2; so,

    senatum,

    Sall. J. 28, 2:

    senatum de foedere,

    id. ib. 39, 2;

    62, 10: populum de ejus morte,

    Cic. Mil. 7, 16:

    plebem in omnia (tribuni),

    Liv. 6, 39, 2 al. —
    2.
    Aliquid.
    a.
    To take counsel or deliberate upon something, to consider:

    est consulere quiddam quod tecum volo,

    Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63:

    rem delatam consulere ordine non licuit,

    Liv. 2, 28, 2; so,

    consulere et explorare rem,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    consulis rem nulli obscuram,

    Verg. A. 11, 344 al.:

    bis repulsi Galli quid agant consulunt,

    Caes. B. G. 7, 83.—
    b.
    To advise something, to give advice:

    tun' consulis quicquam?

    Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.— Absol.:

    ab re consulit blandiloquentulus,

    advises to his hurt, Plaut. Trin. 2, 1, 17.
    II.
    Sometimes meton. (causa pro effectu).
    A.
    To take a resolution, resolve, conclude, determine.
    1.
    Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem:

    de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,

    Liv. 28, 29, 8; so,

    de perfugis gravius quam de fugitivis,

    id. 30, 43, 13:

    in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,

    id. 3, 36, 7; so,

    crudeliter in deditos victosque,

    id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16. —
    2.
    Act.:

    quid in concilio consuluistis?

    Plaut. Bacch. 1, 1, 6:

    animum ego inducam tamen, ut illud, quod tuam in rem bene conducat, consulam,

    id. Cist. 3, 4: ne quid gravius de salute tuā consulas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 1:

    pessime istuc in te atque in illum consulis,

    Ter. Heaut. 3, 1, 28:

    quae reges irā inpulsi male consuluerint,

    Sall. C. 51, 4:

    nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    id. J. 95, 3.— Pass. impers.:

    aliter mihi de illis ac de me ipso consulendum est,

    Cic. Att. 7, 13, 3.—
    B.
    With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with:

    sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,

    Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    boni consulendum,

    Varr. L. L. 7, § 40 Müll.:

    tu haec quaeso consule missa boni,

    Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so,

    nostrum laborem,

    Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3:

    hoc munus,

    Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17:

    quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,

    Plin. 33, prooem. 2, § 4;

    8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,

    App. M. 8, p. 205, 28.— Hence,
    1.
    consultus, a, um, P. a.
    A.
    Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered:

    bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.:

    ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,

    Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6:

    operā consultā,

    with mature reflection, Gell. 7 (6), 17, 3;

    in the same sense, consulto consilio,

    Paul. Sent. 1, 9, 6:

    consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,

    it is better. more advantageous, Dig. 2, 15, 15.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law:

    non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,

    Cic. Phil. 9, 5, 10:

    juris atque eloquentiae,

    Liv. 10, 22, 7:

    consultissimus vir omnis divini atque humani juris,

    id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10:

    insanientis sapientiae,

    Hor. C. 1, 34, 3:

    universae disciplinae,

    Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer:

    tu consultus modo rusticus,

    Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.— Absol.:

    ut natura non disciplinā consultus esse videatur,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,

    id. Brut. 40, 148:

    consultiores sibimet videntur Deo,

    Tert. adv. Marc. 2, 2.—
    2.
    Subst.: consultum, i, n.
    A.
    (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity:

    Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,

    Tac. H. 2, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15;

    1, 2, 5),

    Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

    senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus... aequum visum est senatum vice populi consuli,

    Just. Inst. 1, 2, 5;

    for which, consulta Patrum,

    Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council:

    ne senatus consultum Siculi homines facere possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections:

    facta et consulta fortium et sapientium,

    Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.:

    facta consultaque Alexandri,

    Sall. H. 3, 7 Dietsch:

    consulta et decreta,

    id. J. 11, 5:

    consulta sese omnia cum illo integra habere,

    all objects of consultation, plans, id. ib. 108, 2; cf.:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    plans, Liv. 25, 16, 4; and:

    approbare collegam consulta,

    id. 10, 39, 10:

    dum consulta petis,

    responses, oracles, divinations, Verg. A. 6, 151:

    tua magna,

    decisions, id. ib. 11, 410; so,

    mollia,

    Tac. A. 1, 40:

    mala,

    id. ib. 6, 6:

    ex consulto factum,

    purposely, voluntarily, Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
    (α).
    Form consultō (class. in prose and poetry):

    utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,

    Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al. —
    (β).
    Form consultē (mostly ante- and post-class.):

    qui consulte, docte atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    caute atque consulte gesta,

    Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.— Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. — Sup., Capitol. Pert. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > Senatusconsultum

См. также в других словарях:

  • give right of entry to — index admit (give access) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • access — [[t]æ̱kses[/t]] ♦♦♦ accesses, accessing, accessed 1) N UNCOUNT: usu N to n If you have access to a building or other place, you are able or allowed to go into it. The facilities have been adapted to give access to wheelchair users... For… …   English dictionary

  • Give Me Everything — «Give Me Everything» …   Википедия

  • Give Me Everything (canción de Pitbull) — «Give Me Everything» Sencillo de Pitbull con Ne Yo, Afrojack Nayer del álbum Planet Pit Publicación 18 de marzo de 2011 Formato CD single, Descarga digital Grabación …   Wikipedia Español

  • give —    is used occasionally tout court, but usually in a phrase, meaning copulation, such as give a little, access to your body, in to, it, it to, out, the ferret a run, the time to, (up) your treasure, way, your all, your body, and yourself. In most …   How not to say what you mean: A dictionary of euphemisms

  • access — ▪ I. access ac‧cess 1 [ˈækses] noun [uncountable] 1. MARKETING the right to sell goods to a particular market or country without breaking any laws or agreements: access to • Japan agreed to allow foreign manufacturers of satellite equipment equal …   Financial and business terms

  • give — 1 verb past tense gavepast participle given PROVIDE/SUPPLY 1 (T) to provide or supply someone with something: give sb sth: Researchers were given a 10,000 grant to continue their work. | Can you give me a ride to the office on Tuesday? | He went… …   Longman dictionary of contemporary English

  • access — I UK [ˈækses] / US [ˈækˌses] noun [uncountable] *** 1) the right or opportunity to have or use something that will bring you benefits access to: Access to up to date financial information is important to our success. Only 40% of 5 year olds have… …   English dictionary

  • Access key — In a web browser an access key or accesskey allows a computer user to immediately jump to a specific part of a web page via the keyboard. They were introduced in 1999 and quickly achieved near universal browser support (including Internet… …   Wikipedia

  • access — {{Roman}}I.{{/Roman}} noun ADJECTIVE ▪ direct, easy, free, full, good, ready, unfettered, unlimited, unrestricted ▪ …   Collocations dictionary

  • give — verb Give is used with these nouns as the subject: ↑authority, ↑benefactor, ↑chart, ↑council, ↑donor, ↑index, ↑jury, ↑move, ↑nature, ↑recording, ↑religion, ↑ …   Collocations dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»